Kategorie
Non-nordic

Podróż Bena – Doris Lessing

Uderzająca powieść o trollach współczesności, zaplątanych w pełną chciwości, pazerności, nieuczciwości rzeczywistość. Ponownie spotykamy Bena Lovatta z „Piątego dziecka„, tym razem nastolatka, który udaje się w swoją podróż po życiu. I jak to w życiu bywa, jego losy toczą się dziwnymi zbiegami okoliczności. Od pełnej współczucia i miłości starszej pani, do ogarniętego pasją naukowej żądzy badacza, skłonnego zabić dla sukcesu zawodowego. Ben zagubiony w swoim pierwotnym infantylizmie, żyjący instynktownie na pograniczu zwierzęcych odruchów i ludzkich uczuć, gubi się stale pomiędzy ludzkimi zachowaniami a nieludzkim traktowaniem. Świat ludzi i zwierząt zaciera się. Ludzkie odruchy rozpaczy i zagubienia ogarniają tego jeszcze niedawno skłonnego zabić własnego brata, ni to chłopaka ni to trolla.

Doris Lessing („Odpowiednie małżeństwo„, „Martha Quest„, „Dwie kobiety„) pokazuje i pustkę ludzkiej egzystencji, która rozświetla się złudną nadzieją na lepszy los. Pokazuje, też, że życie to stale powtarzające się decyzje i ich konsekwencje. Że łatwo zgubić się w tym natłoku pragnień, żądz. Że tylko umowa społeczna decyduje, że nieludzcy dranie są wciąż ludźmi. Ben, który w „Piątym dziecku” wzbudzał strach, zgrozę teraz sam wpada w pułapkę życia w społeczeństwie, które z jednej strony go wykorzystuje, oszukuje, z drugiej przygarnia i ratuje. Nic w naszym życiu nie jest jednoznaczne, wydaje się mówić Lessing. Nic nie da się od razu i na zawsze określić. Nigdy nie wiadomo, kiedy ktoś dobry spodli się a zły wyjdzie na „ludzi”.

To smutna powieść o naszych pierwotnych odruchach. O instynkcie przetrwania, który kusi nas stale do nie zawsze moralnych odruchów. Jedni z nas przeżyją ten maraton nieludzkiego wysiłku, żeby stać się człowiekiem, inni wybierają drogę na skróty. Ben pokazuje, że tam, gdzie zaczęliśmy, jako ludzie, często kończymy: w odruchu pierwotnego strachu marnując nasze własne szanse na bycie człowiekiem.

Doris Lessing, Podróż Bena., Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2007. Przełożyła Anna Gren. Tytuł oryginału „Ben, In the World”, 2000.