Orędzie premiera Szwecji, czyli blame game

Orędzie premiera w Szwecji jest tak wielką rzadkością, że miało jak dotąd miejsce zaledwie 5 razy w historii kraju. Po raz szósty, w czwartek 28 września 2023 o godzinie 19:00 wystąpił z uroczystą mową do narodu Ulf Kristersson (YouTube). Dlaczego szef konserwatywno-liberalnych Moderatów sięgnął po to tak oszczędnie wykorzystywane narzędzie w szwedzkiej polityce? I dlaczego po jego wystąpieniu komentatorzy zastanawiają się, czy Ulf Kristersson radzi sobie z rolą premiera?

Po raz pierwszy z „tal till nationen” wystąpił moderat Carl Bildt w lutym 1992. „Niechętnie” – jak podsumowała Evelyn Jones w podcaście „Älskade politik”. Do wystąpienia doszło z inicjatywy telewizji publicznej, ale też pod presją nacisków politycznych. Uważano bowiem, że sytuacja w kraju jest tak napięta, że ktoś musi wystąpić z przemową do społeczeństwa i uspokoić nastroje, zwłaszcza imigrantów mieszkających w Szwecji. W tym czasie płonęły w Szwecji ośrodki dla uchodźców a kraj ogarnęła „etnopanika”. Na ulicach Sztokholmu i Uppsali Szwed John Ausonius, nazywany „Mężczyzną z laserem” zastrzelił 11 imigrantów. Również Tomas Ramberg podkreślił, że premier niechętnie wystąpił z przemową, bo uważał, że sytuacja nie jest tak zła jak to oddawały media. Nie zgadzał się też z tezą o fali rasizmu w Szwecji. Uważał też, że orędzia to narzędzie propagandy wykorzystywane w krajach autorytarnych a nie w państwach liberalnych. I to dlatego swoje przemówienie rozpoczął słowami asekurując się, że telewizja poprosiła go o wystąpienie.

Z drugą przemową wystąpił socjaldemokrata Göran Persson po zabójstwie ministry spraw zagranicznych Anny Lindh w 2003. Stefan Lövfen zwrócił się podczas pandemii Covid-19 dwukrotnie do narodu: w marcu i listopadzie 2020. A piątym wystąpieniem była przemowa 1 marca 2023 Magdaleny Andersson w reakcji na inwazję Rosji na Ukrainę. I jak dotąd orędzie premiera było wykorzystywane, gdy kraj dotykały poruszające sytuacje. A wystąpienia służyły zjednoczeniu społeczeństwa, uspokojeniu nastrojów, pokazaniu się w roli matki czy ojca narodu, który pomimo zagrożenia, pomimo niepokojów stoi na straży porządku w państwie. Miało więc efekt psychologiczny i osoby sięgające po to narzędzie świadomie wychodziły z roli polityka, zapominały o interesie partyjnym i jednoczyły wówczas opinię publiczną we wspólnej sprawie. I tego właśnie zabrakło w przemówieniu Ulfa Kristerssona.

Blame game Ulfa Kristerssona

Daniel Suhonen na łamach „Aftonbladet” przypominając przemówienie Stefana Löfvena podkreślał w nim wspólnotowość w mierzeniu się z Covid-19. Premier zachęcał do jedności i mówił, że „jedynym sposobem na poradzenie sobie z kryzysem, jest stawienie mu czoła jako społeczeństwo”. W Ulfie Kristerssonie Daniel Suhonen widzi tubę propagandową Szwedzkich Demokratów. Z pewnością 3 ofiary śmiertelne wojny gangów na ulicach Szwecji w ciągu 12 godzin prosiły się o wyważoną i mądrą wypowiedź ze strony władz. Zamiast ojca narodów usłyszeliśmy niestety polityka, który polaryzuje społeczeństwo i gra w blame game. „Wielu z nas przewidziało rozwój wypadków i ostrzegało przed nim” – powiedział premier podkreślając, że przestępstwa z użyciem broni zwiększyły się trzykrotnie w ciągu ostatniej dekady i stwierdził, że do tego miejsca doprowadziła naiwność polityczna, której przejawem była nieodpowiedzialna polityka migracyjna i nieudana integracja. Wbrew temu, co powiedział premier, do obecnej sytuacji w Szwecji nie przyczynili się imigranci, których wytyka w orędziu tylko cięcia budżetowe, nieudane eksperymenty wolnorynkowe i nierozsądna prywatyzacja. Szwedzkie państwo dobrobytu psuje się od dekad a obecna wojna gangów jest jedynie emanacją tego do czego prowadzi neoliberalna polityka.

Szef redakcji politycznej „Aftonbladet” Anders Lindberg zasugerował, że wykorzystywanie przemowy do narodu do obwiniania innych i to w tak tani sposób jest porażką moralną i wizerunkową Ulfa Kristerssona. Jak podkreślił Anders Lindberg moment, w którym premier zwraca się do społeczeństwa z orędziem powinien być chwilą jedności a nie konfrontacji. I jak pisze dalej, Szwecja potrzebuje zupełnie innego rodzaju przywództwa. Nie sposób jednak – jak dodaje – oczekiwać go od rządu, który swoją przewagę polityczną zbudował na współpracy z partią antyimigrancką o nazistowskich korzeniach.

Orędzie premiera wzbudziło ogromny niesmak po stronie związków zawodowych. Johan Lindholm, przewodniczący Byggnads na Instagramie zasugerował Ulfowi Kristerssonowi żeby „zostawił kampanię wyborczą i taktykę za sobą!” i dodał, że:

Nie przystoi wytykać innych, dla zbijania tanich punktów politycznych.
Johan Lindholm, związek zawodowy Byggnads

Ale rzeczą, o której zapomniał Ulf Kristersson to fakt, że zasiadał w radzie miasta Sztokholmu, więc miał wystarczająco dużo czasu na zaproponowanie polityki, która nie dopuściłaby do eskalacji przestępczości z użyciem broni. A jeśli uważa, że Szwecją targa nierozsądna polityka migracyjna, to jak mógł zapomnieć, że rząd Fredrika Reinfeldta, w którym zasiadał jako minister stał za polityką „otwartych serc”. I to jego partia za namową kapitału naciskała na uwolnienie rynku pracy, bo jak grzmieli przedsiębiorcy, gospodarka wołała o ręce do pracy. Których dodajmy wcale nie brakowało. Brakowało za to na tyle atrakcyjnych ofert pracy, żeby znaleźli się na nie chętni. I tę lukę miała wypełnić tania siła robocza z zagranicy. Co się stało.

Prywatne interesy prawicowych polityków

Na ciekawy aspekt w przemówieniu premiera zwrócił uwagę Johannes Klenell. Ulf Kristersson wspomniał o nowych uprawnieniach ochraniarzy we wspieraniu Policji, co Johannes Klenell skomentował jako „chore” zważywszy na długość szkolenia pracowników ochrony. I dodał, że premier zapomniał o 2 sprawach. Po pierwsze, skoro już wystąpił z tak kiepskim przemówieniem, to mógł w nim wspomnieć o tych politykach, którzy posiadają firmy ochroniarskie, a już z pewnością o ministrze pracy Johanie Pehrsonie (ur. 1968), który poświęcił sporo czasu na forsowanie pomysłu użycia firm ochroniarskich do realizacji zadań publicznych. Udało się to jego partii w słynnym Porozumieniu Styczniowym – Januariavtalet, którego pokłosiem była ekspertyza z wnioskami, że w samorządzie terytorialnym można zaangażować firmy ochroniarskie do wykonywania niektórych zadań publicznych. „Aftonbladet” w 2022 ujawniła powiązania kapitałowe szefa partii Liberałów z branżą ochroniarską.

Jak komentatorzy ocenili orędzie premiera Szwecji?

Orędzie premiera było tak słabe, że Göran Greider w podcaście „Tyckpressen” powiedział wręcz o zdewaluowanym pojęciu „ojca narodu”. Bo nie można nim nazwać polityka, który tak szczególną chwilę wykorzystuje do zbijaniu kapitału politycznego i obwiniania opozycji za błędy własnej partii. Jego przemowę nazwał „płaską”, pozbawioną retorycznej i literackiej siły. Co i tak można na tle innych epitetów uznać za łaskawą ocenę.

Irena Požar nazwała przemówienie „skandalicznym” i wyraziła swoje rozczarowanie pisząc, że czekała na mowę ojca narodu a usłyszała „spanikowanego lidera partii”. Szef moderatów uderzył w swojej mowie do narodu w retorykę typową raczej dla gorącego przedwyborczego okresu a nie tego społeczeństwo szwedzkie spodziewa się od „ojca narodu” w ważnych chwilach.

„Z ręką na sercu, czy jest ktoś, kto naprawdę uważa, że orędzie premiera było czymś innym niż mowa przedwyborcza?”

– zastanawiał się na X Anders Lindberg.

Johannes Klenell w podcaście „Kommentariatet” stwierdził, że skoro w sztabie Ulfa Kristerssona podjęto decyzję o wystąpieniu z orędziem, to powinno się zatrudnić do napisania tego przemówienia kogoś, kto potrafi to robić. Bo zamiast ważnego przemówienia otrzymaliśmy „gnäll” – biadolenie, jak podsumowała mowę premiera Lotta Ilona Häyrynen. Moa Wallin w „Cyklapernas land” dodała, że miło byłoby, gdyby orędzie premiera zawierało jakąś treść, bo nie powinno służyć do informowania społeczeństwa o jego planach na drugi dzień.

Czy Ulf Kristersson radzi sobie w roli premiera?

Jednym z pytań jakie się nasuwało komentatorom po orędziu, to czy Ulf Kristersson nie ma przypadkiem problemu z radzeniem sobie z rolą premiera? Bo, że uwielbia nim być to wiemy. Szef moderatów ma bowiem nieco wyśmiewany w Szwecji sposób epatowania „premierowaniem”. Uwielbia pokazywać się na zdjęciach w posiadłości w Harpsund. Uwielbia gościć tam ważne osobistości i chętnie pozuje do zdjęć, na których wygląda jakby tyle co dochodził do siebie po wybuchu solidnej dawki śmiechu. Wypada nieco niepoważnie, jak śmieszek, który załapał się na fajną fuchę i super się bawi korzystając ze związanych z nią przywilejów. Tymczasem kraj konserwuje się w narastających problemach, cierpliwość Szwedów najwyraźniej ociera się o granice wytrzymałości a śmieszkowanie premiera z pewnością wypada słabo.

Torbjörn Nilsson szukając atutów premiera stwierdził, że Ulf Kristersson potrafi wiązać krawaty i z pewnością w szwedzkiej polityce nie ma sobie równego w tym temacie. Powiedział też, że Ulfa Kristerssona postrzega się jako sprawnego w debatach politycznych i wiele osób, które z nim rozmawiały odbierały go jako błyskotliwego mówcę, ale gdy przychodziło spisać co powiedział okazywało się, że treść jego wypowiedzi świeciła przykrą pustką. Z kolei Henrik Torehammar dodał, że wprawdzie nie robi wrażenia zbyt mądrego, ale ma zdolność „balansowania różnych spraw w głowie i upraszczania ich do dwóch stwierdzeń”.

Najwyraźniej również w obrębie partii krytyka wokół jego osoby zaczyna doskwierać premierowi. Ulf Kristersson od dawna był postrzegany jako leniwy, czemu nigdy nie zaprzeczył. I gdy przyciskano go do ściany zmuszając do ustosunkowania się do tego zarzutu zwykł był odpowiadać: „leniwy?” – przeciągał wtedy słowo, jakby usilnie chciał zrozumieć skąd takie wrażenie i dodawał „no nie wiem. Jestem raczej niecierpliwy”. Jak pokazała rzeczywistość musiał jednak wykazać się sporą dawką cierpliwego stania w cieniu innych, żeby z niego po wielu dekadach wyjść na szczyt. A na tym szczycie okazał się mistrzem blame game. A na dodatek żadne z rozwiązań, które wymienił w swoim orędziu nie rozwiąże problemu przestępczości w Szwecji. Ani monitoring, ani podsłuchy, ani przeszukania mieszkań nie powstrzymają rekrutacji do gangów biednej młodzieży z ubogich przedmieść. W rozwiązaniu problemów pomogłoby załatanie dziury budżetowej, wzmocnienie sektora publicznego i wsparcie gmin i regionów w działaniach prewencyjnych, ale na to rząd Ulfa Kristerssona skąpi. A jeśli ma dość walki gangów narkotykowych na ulicach Szwecji, to może powinien był przypomnieć w orędziu, że sprzedaż narkotyków będzie tak długo kwitła, jak długo ludzie będą ćpać na imprezach.

Ile orędzi zdzierży społeczeństwo szwedzkie?

W czwartek, 7 marca 2024 premier Ulf Kristersson po raz drugi wystąpił z orędziem do społeczeństwa. Tym razem z okazji wejścia Szwecji do NATO. Film nagrano w Waszyngtonie a ostatnie poprawki w wystąpieniu robiono w samolocie w drodze do USA. Premier rozpoczyna orędzie informacją, że kilka godzin temu przekazał dokumenty amerykańskiemu msz. Co jest proceduralnym błędem, bo to minister spraw zagranicznych powinien zrobić. „Co jest nie tak z Kristerssonem? Dlaczego nie potrafi robić rzeczy należycie” – zapytała w podcaście „Potilikrummet” dziennikarka.

Lina Lund w podcaście „Älskade politik” stwierdziła, że sięganie po raz kolejny po takie narzędzie jak orędzie w przypadku Ulfa Kristerssona jest walką o przetrwanie polityka, który mierzy się z niską oceną społeczeństwa w badaniach opinii publicznej. Wiadomo, że orędzie w całości zostanie wyemitowane, mogło więc chodzić o to, żeby jego słowa trafiły do społeczeństwa bez filtra i komentarzy dziennikarzy. Tomas Ramberg wręcz uważa, że ma ono posłużyć podkreśleniu wagi wydarzenia, ale też nadaniu wagi jego osobie w całym procesie.

Buycoffee.to

Jeśli chcesz docenić moją pracę włożoną w napisanie tego artykułu postaw mi wirtualną kawę.

Buycoffee.to/szkicenordyckie

LH.pl

Jeśli chcesz docenić moją pracę możesz mnie wesprzeć kupując usługi u polskiego dostawcy hostingu: https://www.lh.pl, u którego od początku tworzę Szkice Nordyckie na własnej domenie. Z moim kodem rabatowym: LH-20-57100 otrzymasz obniżony koszt hostingu w pierwszym roku o 20% a ja prowizję od LH.pl tak długo jak będziesz ich klientem / klientką.

Źródła – Orędzie premiera Szwecji, czyli blame game:

Mattias Sandberg, Olof Svensson „Vill satsa miljardbelopp på ordningsvakter – äger säkerhetsbolag”, 24.05.2022. Dostęp: 22.10.2023, godz. 18:30. Link: https://www.aftonbladet.se/nyheter/a/RrAeL2/johan-pehrson-vill-storsatsa-pa-ordningsvakter-ager-sakerhetsbolag.
Lovis Häkkinen „Miljardsatsar på ordningsvakter och säkerhet – äger delar av säkerhetsbolag”, 24.05.2022. Dostęp: 22.10.2023, godz. 18:27. Link: https://www.svt.se/nyheter/inrikes/l-miljardsatsar-pa-ordningsvakter-och-sakerhet-ager-delar-av-sakerhetsbolag.
Erik Hedenvind „Från arkivet: Talen till nationen”, 22.11.2020. Dostęp: 22.10.2023, godz. 19:53. Link: https://www.svt.se/nyheter/inrikes/fran-arkivet-talen-till-nationen.
Orędzie premiera Szwecji Ulfa Kristerssona, YouTube, 28.09.2023. Link: https://www.youtube.com/live/gArmO2RVW-8?si=0S5_43DPnraEkY4X.
Irena Požar „Kristersson låter som en panikslagen partiledare”, 28.09.2023. Dostęp: 24.10.2023, godz. 18:25. Link: https://www.aftonbladet.se/nyheter/kolumnister/a/zEJ979/irena-pozar-ulf-kristersson-lat-panikslagen.
Studio Ett kväll „Lät inte som ett tal till nationen”, 28.09.2023. Dostęp: 24.10.2023, godz. 18:35. Link: https://sverigesradio.se/artikel/lat-inte-som-ett-tal-till-nationen.
Miranda Olsson „Kristerssons tal till nationen sågas – Inte ett tal för att samla landet”, 29.09.2023. Dostęp: 24.10.2023, godz. 18:03. Link: https://www.altinget.se/artikel/kristerssons-tal-till-nationen-saagas-inte-ett-tal-for-att-samla-landet.
Linda Westerlind „Kristerssons tal till nationen är ett pinsamt försök till krishantering”, 29.09.2023. Dostęp: 24.10.2023, godz. 18:56. Link: https://www.folkbladet.nu/2023-09-29/kristerssons-tal-till-nationen-ar-ett-pinsamt-forsok-till-krishantering-9865b.
Anders Lindberg „Ulf Kristersson kunde ha hållit ett viktigt tal”, 2.10.2023. Dostęp: 22.10.2023, godz. 16:20. Link: https://www.aftonbladet.se/ledare/a/wAGVAL/ulf-kristersson-kunde-ha-hallit-ett-viktigt-tal.
Podcast „Åsiktskorridoren”, odcinek „Det är så fasligt synd om Tobias Billström”, 3.10.2023.
Podcast „En runda till”, odcinek: Den vilda jak ten på syndabockar, 5.10.2023.
Podcast ”En runda till”, odcinek: ”Den vilda jakten på syndabockar”, 5.10.2023.
Podcast “Tyckpressen”, odcinek: 52. Ett jättebra tal till nationen, 5.10.2023.
Podcast “Kommentariatet”, odcinek: “Kommentariatet 21 – Om Jan Emanuel, Henrik Jönsson och att dö för Sverige”, 5.10.2023.
”Cyklopernas land”, odcinek: Tal till nationen, 6.10.2023.
Daniel Suhonen „Åh Ulf, SD kommer att käka dig till frukost”, 7.10.2023. Dostęp: 22.10.2023, godz. 14:58. Link: https://www.aftonbladet.se/ledare/a/rlRwAm/ah-ulf-sd-kommer-kaka-dig-till-frukost.
Podcast SvD, „Politiken”, odcinek: „184. Frågan: Vad är Ulf Kristersson bra på egentligen?”, 12.10.2023.
Podcast SvD, „Dagens story”, odcinek: ”Darför går det så dåligt för regeringen”, 20.10.2023.
Podcast „Dagens Nyheter” „Älskade politik”, odcinek ”Hur många tal till nationen tål nationen?”. W odcinku wystąpili: Evelyn Jones, Tomas Ramberg, Lina Lund.
„Statsminister Ulf Kristerssons tal till nationen”, 7.03.2024. Link: https://www.regeringen.se/tal/2024/03/statsminister-ulf-kristerssons-tal-till-nationen/.
Podcast „Politikrummet”, odcinek 92. ”Den vuxna i rummet?”, 12.03.2024.