Kategorie
Kraje nordyckie

Palenie papierosów na balkonie w Szwecji zostanie zakazane?

W 2018 cała Szwecja czytała list pięcioletniej Emmy do Stefana Löfvena. Dziewczynka prosiła w nim premiera, żeby wprowadził zakaz palenia papierosów na balkonie. Stefan Löfven odpisał jej, że rząd wprowadził zakaz palenia w restauracjach i kawiarniach, popiera zakaz palenia na placach zabaw i na peronach. O balkonach nic nie wspomniał, ale wiele osób, którym dym papierosowy przeszkadza wstrzymało wówczas oddech w nadziei, że argumenty małej mieszkanki z Sundsvall poruszą serca polityków.

O tym, że palenie papierosów na balkonie może stać się utrapieniem wspomniała ostatnio Marta Wójcik, ginekolożka-położniczka. Na swoim profilu na Instagramie marta_lekarzkobiet opisała problem z sąsiadem z piętra niżej, który zatruwa jej życie dymem papierosowym. Szwedzi, którzy na ogół są łagodni i unikający konfliktów, gdy ktoś naruszy ich mir domowy zmieniają się w Mr Hyde’a. Za każdym razem, gdy odwiedzałam znajomych w ich szwedzkich domach miałam wrażenie, ze to dzielnice pustostanów. Zero ryczących telewizorów, zero krzyków, zero trzaskania drzwiami. Gdy mieszkałam w akademiku to miałam wrażenie, że nikogo w nim nie ma oprócz nas stypendystek. Stąd bardzo się zdziwiłam, jak na zebraniu opiekunka akademika upomniała mnie i Olgę prosząc, żebyśmy po 22:00 nie śpiewały, bo to innym przeszkadza. W Szwecji zawsze czuję się jak bohater „Wielkiego solo Antona L.” Rosendorfera. Wszechogarniająca przyroda, szum drzew, szmer strumyka i dźwięk kroków, które stawiam w rzeczywistości, z której tak jakby wycięto ludzi.

Gdy byłam w szkole, kilka z osób, które miały astmę poprosiły rektora o uregulowanie kwestii palenia. Kopciłam wtedy jak smok i wypalałam nawet paczkę dziennie. Byłam członkinią samorządu, więc na własnej skórze doświadczyłam jak działa szwedzka demokracja w praktyce. Niemal cztery miesiące dyskusji i rozmów z każdą z zainteresowanych stron i analiza wszelkich, nawet tak nierealistycznych pomysłów jak budowa nad ziemią ciągu do przemieszczania się po kampusie, a wszystko, żeby po tych kilku miesiącach zaproponować dwa miejsca dedykowane palaczom. Jedno zadaszone i drugie na środku wielkiego trawnika. Palenie gdziekolwiek indziej było zabronione. I wszyscy się tego trzymali. W Polsce niestety rozwiązywanie problemów kończy się tak jak u Pani Marty: śmiechem sąsiada. Niestety bywa nawet gorzej, bo to co w Szwecji działa na zasadzie konsensusu, w Polsce nie działa nawet wtedy, gdy jest uregulowane ustawą. Patrz: łamanie kodeksu o ruchu drogowym przez kierowców. Ale wróćmy do palenia papierosów. Czy zatem palenie papierosów na balkonie w Szwecji jest dozwolone? Sprawdźmy.

Ile jest palaczy w Szwecji?

W latach 80. XX wieku aż 27% społeczeństwa w Szwecji paliło. Liczba ta sukcesywnie malała. W 2008, jak podawała wówczas „Aftonbladet” w Szwecji rak płuc przegonił w zabijaniu raka piersi. Na początku XXI wieku 19% społeczeństwa deklarowała palenie. W latach 2016-2017 liczba palących spadła już do 11%. O negatywnych skutkach palenia, również tego biernego na układ płciowy pisze Marta Wójcik u siebie na Instagramie i wymienia m.in. bolesne miesiączki, przyspieszenie menopauzy, gorszy rozwój zarodka, większe ryzyko porodu przedwczesnego. Zgodnie z danymi WHO około 7 mln osób na świecie umiera rocznie z powodu negatywnych skutków palenia. 80% z 1,1 mld palaczy mieszka w krajach uchodzących za biedne.

Zakaz palenia papierosów w restauracjach

Zakaz palenia w restauracjach Riksdag przegłosował już w 2004, ale uważano, że wprowadzanie tego zakazu w styczniu byłoby nieludzkie, bo ludzie musieliby palić na zewnątrz na mrozie. Uznano więc, że zmianę najlepiej wprowadzić latem. 1 lipca 2005 weszło w życie nowe prawo. Ówczesny minister zdrowia, socjaldemokrata Morgan Johansson (ur. 1970) mówił o sukcesie. Ale wprowadzenie takiego zakazu nie było łatwe. Wspomina o tym Maggie Strömberg w podcaście SvD „Politiken”. Młodziutki wówczas minister miał przeciwko sobie ówczesnego ministra gospodarki, niektórych kolegów z własnej partii i branżę hotelarsko-restauracyjną, którą reprezentował Mats Hulth, zwany potocznie rzecznikiem knajp, „krogombudsman”. Hulth uważał, że to będzie cios dla branży, której taki zakaz według niego grozi upadkiem. Przeciwko zakazowi palenia papierosów byli liberalno-konserwatywni Moderaci, którzy uważali, że zamiast zakazu należy społeczeństwo edukować o negatywnych skutkach palenia. Dyskusja o paleniu na dobre zaczęła się, już w 1993, gdy wprowadzono zmianę w ustawie o nikotynie, która miała finalnie zakończyć się wprowadzeniem zakazu palenia papierosów w restauracjach. Branża dostała wówczas czas na dostosowanie się do zmian. I faktycznie w wielu restauracjach tworzono specjalne pomieszczenia dla palaczy. Ci jednak nie mogli do nich zabierać napojów czy jedzenia. Liberałowie uważali, że społeczeństwo byłoby bardziej pozytywnie nastawione do zmian, jeśli ludzie mogliby do palarni chodzić z kawą. Maggie Strömberg opowiada, że gdy Morgan Johansson zabrał się za wdrażanie prawa, w powietrzu wisiał nastrój apokaliptyczny. Koncerny tytoniowe wydawały krocie na walkę z propozycją rządową. Opowiada o tym Hulth, którego organizacja otrzymywała od lobbystów pieniądze na prowadzenie kampanii zwalczającej wprowadzenie zakazu. Minister jednak uparł się. Jako przykład krajów, w których zakaz przyjął się z powodzeniem przedstawiał Nowy Jork czy Irlandię z pubami wpisanymi przecież w jej DNA. Ostatecznie zagroził podaniem się do dymisji jeśli reforma nie zostanie przeprowadzona. Młodzieżówka partii Liberałów wydrukowała wówczas naklejki, które można było zamieścić na swojej paczce papierosów z napisem:

„Palę, żeby wkurzyć Morgana Johanssona”

LUF

[Jag röker för att jävlas med Morgan Johansson].

Torbjörn Nilsson w tym samym podcaście opowiada, że był w Nowym Jorku, w nocy przed dniem wprowadzenia zakazu. Nastrój panował wtedy niemal egzotyczny, bo po wybiciu 24 palacze tłumnie wyszli z papierosami na ulice. Zupełnie inaczej wyglądało to w Szwecji. Gdy wybiła północ palacze jak gdyby nigdy nic dalej palili w szwedzkich knajpkach. Wkrótce jednak reforma okazała się niesamowitym sukcesem, zwłaszcza wśród pracowników branży hotelarsko-restauracyjnej, którzy doceniali pracę bez wdychania papierosów. Cieszyli się też ludzie, którzy z powodu dymu unikali chodzenia do restauracji. Pół roku po wprowadzeniu zmian przeprowadzono w Szwecji badanie opinii publicznej na zlecenie Statens Folkhälsoinstitut. 91% ankietowanych było zadowolonych z zakazu palenia w restauracjach. Zmiana, która wcześniej wydawała się niemożliwa do przeprowadzenia, zbyt kontrowersyjna, nagle stała się jedną z najbardziej lubianych przez społeczeństwo. Mats Hulth wręcz powiedział po fakcie, że szkoda, że wcześniej nie została wprowadzona, bo jedzenie pysznego posiłku zmieszanego z wonią smrodu nikotyny jest chore. Dzisiaj nikt sobie nie wyobraża palenia w restauracjach. W podcaście szwedzkiego radia publicznego „Besluten som format Sverige” (odcinek: „Rökförbudet„) ta sama Maggie Strömberg wspomina, że zakaz palenia był tego rodzaju reformą, która pokazała siłę polityki, bo żadnej innej reformie nie udało się w tak krótkim czasie wywołać tak dużego wpływu na funkcjonowanie społeczeństwa. Cały czas trzeba jednak prowadzić kampanie edukacyjne, żeby do niepalenia przekonać nowe pokolenia. A koncerny tytoniowe oczywiście nie dają za wygraną. O tym czy wygra nasze zdrowie, czy ich pieniądze pokaże przyszłość.

Palenie papierosów na balkonie w Szwecji kością niezgody

W 2015 szwedzkie radio publiczne nagłośniło przypadek małżeństwa z Jönköping. Z powodu sąsiada, który palił nieustannie na balkonie para zmuszona była przeprowadzić się. Po raz kolejny, ponieważ w poprzednim mieszkaniu był ten sam problem. „Nie wytrzymam tego dłużej” – skarżyła się kobieta w rozmowie ze Sveriges Radio. W mieszkaniu tak śmierdziało, że nie dało się tego dłużej znieść.

Na początku 2018 rząd przedłożył propozycję wprowadzenia zakazu palenia w publicznych miejscach, m.in. na peronach, przystankach autobusowych, placach zabaw, boiskach sportowych i w ogródkach restauracyjnych. Celem miała być Szwecja wolna od nikotyny do 2025 roku. Wówczas pojawiła się również nadzieja, ze zakaz obejmie balkony w mieszkaniach. Zresztą o potrzebie objęcia strefą wolną od dymu osiedli mieszkaniowych dyskutowano w kraju od dawna. Brakowało bowiem prawo, które regulowałoby palenie na balkonie. Nie wolno wprawdzie zachowywać się w swoim mieszkaniu w sposób, który byłby szkodliwy dla zdrowia sąsiadów lub wpływałby negatywnie na jakość i warunki mieszkania w danej posesji. Teoretycznie, gdyby ktoś tę zasadę naruszył, może liczyć się z utratą mieszkania. Ale raczej właśnie tylko teoretycznie, bo niestety jak dotąd żaden szwedzki sąd nie uznał palenia za wystarczające, żeby zmusić właściciela do sprzedaży mieszkania lub najemcę do wyprowadzki.

Na stronach spółdzielni mieszkaniowych można znaleźć informacje zachęcające do brania pod uwagę tego czy sąsiadom może palenie przeszkadzać. W związku z tym, że kwestia ta pozostaje do dogadania pomiędzy sąsiadami, to dlatego jest jedną z najczęściej wymienianych przyczyn niezgody, która prowadzi do sporów sąsiedzkich. Ale też do roszczeń poszkodowanych mieszkańców, którzy – dodajmy słusznie – upominają się o zmniejszenie wysokości czynszu z powodu uciążliwego smrodu dymu papierosowego.

W Szwecji powstają osiedla wolne od dymu papierosowego

Z tego powodu wielu deweloperów wpisuje zakaz palenia papierosów w mieszkaniach i na balkonach w umowach kupna i najmu. W 2018 Hemhyra.se podała, że w Szwecji pomimo niepewności prawnej rośnie liczba deweloperów, którzy regulują kwestie niepalenia w mieszkaniach i w częściach wspólnych osiedli, również na zewnątrz budynków. Wallenstam w 2018 postanowił wprowadzić zakaz palenia we wszystkich planowanych do oddania mieszkaniach. Chodziło o 800 mieszkań w Sztokholmie, Göteborgu i Uppsali. A przedstawicielka spółki informowała, że najemcom łamiącym zakaz będzie wypowiadać umowy. Swoją decyzję spółka tłumaczyła rosnąca liczbą mieszkańców wnioskujących o wprowadzenie takiego zakazu.

Hem och Hyra przeprowadziła w 2018 roku ankietę wśród najemców i 7 na 10 osób opowiedziało się w niej za wprowadzeniem zakazu palenia w nieruchomościach. W 2018 na portalu Hemhyra.se można było przeczytać, że coraz więcej gminnych spółek mieszkaniowych interesuje się kwestią wprowadzenia zakazu palenia na ich terenie. Jedna z nich znajduje się w Skellefteå. Anna Ersson ze Skebo w komentarzu dla Hemhyra.se informowała wówczas, że spółka planuje rozszerzenie zakazu palenia w przyszłości obejmując nim wszystkie nowe budynki mieszkaniowe. Chodziło o 174 mieszkania. Chociaż podkreśliła wówczas, że najlepszym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie ustawowego zakazu palenia w mieszkaniach i na balkonach. W Göteborgu, gminna spółka Poseidon postanowiła budować jedynie nieruchomości objęte zakazem palenia i to pomimo negatywnej decyzji urzędników miejskich w sprawie 61 letniego mężczyzny, któremu zarządca chciał wypowiedzieć umowę najmu z powodu palenia papierosów w mieszkaniu. W Szwecji taki zakaz mógłby być wiążący po wyroku Sądu Najwyższego. Niestety już raz próbowano przeforsować zakaz w sądzie niższej instancji, ale Svea Hovrätt przyjął interpretację, że palenie w mieszkaniu nie można uznać za powód do wypowiedzenia umowy. Göteborska spółka komunalna dalej jednak buduje mieszkania zakazując w nich palenia. Bo takich mieszkań szukają ludzie.

Odnawianie mieszkania po palaczu jest drogie

W Szwecji część mieszkań należy do mienia wspólnego i każdy w kraju może się w gminie ustawić w kolejce po mieszkanie z negocjowanym czynszem. Ale odnawianie mieszkania po palaczu jest drogie. I właśnie na ten argument powołuje się Norsjölägenheter prosząc swoich najemców o palenie na zewnątrz a przy podpisywaniu umowy najmu informuje, że przy opuszczaniu mieszkania naliczy dodatkowe opłaty za usunięcie szkód wynikających z palenia wewnątrz. Haparandabostäder jest kolejnym zarządcą wprowadzającym zakaz palenia w mieszkaniach, chociaż jego przedstawicielka mówi o problemie egzekwowania zakazu od najemców, którzy mieszkają w zasobach spółdzielni od dawna i przyzwyczaili się do palenia w mieszkaniach. Mitthem AB po wyremontowaniu 161 mieszkań na Nackstavägen 22-24 wprowadził w nich zakaz palenia obejmujący również balkony. Jako, że część najemców ignorowała zakaz zarządca ogłosił nagrodę w wysokości 5 000 koron za wskazanie palaczy łamiących go. Spółka nadal buduje mieszkania dla osób niepalących i mówi, że chociaż nie ma po swojej stronie prawa, to budownictwo wolne od dymu papierosowego robi furorę i mieszkania cieszą się popularnością. Kolejna inwestycja oddana w 2015 dołączyła do katalogu mieszkań bez dymu.

Coraz bliżej wprowadzenia zakazu palenia papierosów na balkonie w Szwecji

16 sierpnia 2004 Fastighetsägarnas Etiska nämnd, Rada Etyczna Zarządców Nieruchomości zarekomendowała zaostrzenie prawa, które pozwoliłoby im egzekwować zakaz palenia na terenie nieruchomości w tym na balkonach. Najważniejszym argumentem organizacji było uchronienie mieszkańców przed negatywnymi skutkami biernego palenia.

W 2005 „Vår bostad” – gazeta Stowarzyszenia Najemców Czynszowych, Hyresgästföreningen zleciła badanie opinii publicznej. Co piąta osoba popierała wprowadzenie zakazu palenia w nieruchomościach i na balkonach. 18% zaznaczyła, że ma problem z palącymi sąsiadami. 90% osób mówiło, że przeszkadza im dym papierosowy.

W 2009 socjaldemokrata Gunnar Sandberg zwrócił się pisemnie z zapytaniem „Rökning i bostäder” do chadeka Matsa Odella, ówczesnego ministra w rządzie Reinfeldta odpowiadającego za politykę mieszkaniową, czy prawo zacznie chronić najemców przed negatywnymi skutkami biernego palenia we własnych mieszkaniach. Na pytanie odpowiedziała ówczesna ministra sprawiedliwości z ramienia konserwatywno-liberalnych Moderatów Beatrice Ask, która uznała, że zakaz palenia w prywatnych mieszkaniach byłby zakazem zbyt daleko idącym.

W 2011 parlamentarzyści złożyli aż 3 propozycje w temacie palenia papierosów na balkonie. We wrześniu 2011 parlamentarzysta z ramienia Centerpartiet Anders W Jonsson przypominał (motion 2011/12:So240), że Szwecja podpisała konwencję WHO dla ograniczenia zdrowotnych następstw palenia tytoniu a Riksdag zobowiązał się, że do roku 2014 nikt wbrew swojej woli nie będzie narażony w Szwecji na dym papierosowy. Tymczasem „wiele osób mieszkających w blokach nie może korzystać ze swojego balkonu czy mieć otwarte okna w mieszkaniu z powodu sąsiadów, którzy palą na balkonie” – pisał. Przypadek kobiety z niepełnosprawnością porusza w swojej pracy „Rökning i hyreslägenheten och på tillhörande balkong” [Palenie w mieszkaniach czynszowych i na przynależących balkonach] przygotowanej na Wydziale Prawa uniwersytetu w Lund Jonas Fredrikson. Kobieta miała problemy z poruszaniem się, więc balkon był dla niej w większości przypadków jedynym miejscem dla zaczerpnięcia świeżego powietrza. Niestety miała sąsiada palacza, który zatruwał jej zdrowie dymem papierosowym. W temacie zabrała głos Partia Zielonych. W tym samym roku złożyła propozycję (2011/12:So429) „Grannstörande rökning” [Palenie uciążliwe dla sąsiadów]. Walter Mutt i Jan Lindholm domagali się w niej zaostrzenia prawa, które chroniłoby ludzi przed dymem papierosowym w budynkach mieszkalnych. O zaostrzenie prawa dopominała się też socjaldemokratka Elin Lundgren w swojej propozycji (2011/12:So468). Wszyscy poruszali nieuregulowaną kwestię palenia na balkonach i problemów zdrowotnych jakie to niesie dla ludzi ekspozycja na bierne palenie.

„Palenie na balkonach i w altankach powinno zostać wprowadzone niezwłocznie” – pisał do redakcji Arbetarbladet.se anonimowy czytelnik. I podkreślał, że każdy powinien mieć prawo do cieszenia się świeżym powietrzem na swoim balkonie zamiast smrodu papierosów. Szczególnie dzieci. Wprowadźcie wreszcie zakaz palenia na balkonach – pisała na łamach Expressen.se przewodnicząca Związku Astmatyków i Alergików w 2017. „Ludzie powinni mieć prawo przebywać na swoich balkonach bez konieczności wdychania szkodliwego dymu” – podkreślała przypominając wyniki badania Miljöhälsorapport 2017, w którym czytamy, że 43% osób dorosłych z astmą ma negatywne symptomy wynikające z biernego palenia.

W listopadzie 2022 dwie socjaldemokratki Linnéa Wickman oraz Anna Wallentheim złożyły w Riksdagu kolejną propozycję (motion 2022/23:1328) „Stärkt rätt till en rökfri boendemiljö” [Mocniejsze prawo na rzecz mieszkania wolnego od dymu papierosowego]. Parlamentarzystki piszą w niej o negatywnych skutkach palenia, również tego biernego oraz o pozytywnych efektach kolejnych zmian prawa, dzięki którym sukcesywnie poszerzono w Szwecji liczbę miejsc wolnych od dymu papierosowego. Piszą też o bezradności ludzi, którzy wbrew swojej woli we własnym domu muszą znosić dym papierosowy z powodu palących sąsiadów. Parlamentarzystki domagają się wprowadzenia zakazu palenia papierosów na balkonach i w mieszkaniach. Czy do tego wreszcie w Szwecji dojdzie? Z pewnością, ale nie za kadencji obecnej prawicowej koalicji, która chce wpisać święte prawo własności prywatnej do konstytucji. Jeśli to zrobią, to zacznie tam obowiązywać polska zasada wolnoć Tomku w swoim domku a żeby ją zmienić trzeba będzie dwóch głosowań Riksdagu podczas dwóch kadencji. A zatem będzie praktycznie nie do ruszenia.

To może wirtualna kawka?

Jeśli uważasz, że to co robię jest wartościowe, ciekawe i dostarcza Ci nowej wiedzy i chcesz mnie wesprzeć w tworzeniu tego typu treści, to teraz możesz to zrobić w ramach:

buycoffee.to/szkicenordyckie

Źródła – Palenie papierosów na balkonie w Szwecji zostanie zakazane?

  1. Jonas Fredrikson, Juridiska Fakulteten, Lunds universitet, „Rökning i hyreslägenheten och på tillhörande balkong”. Link: https://lup.lub.lu.se/luur/download?func=downloadFile&recordOId=3224381&fileOId=3363062.
  2. Eva Thorpenberg „Allmännyttan i Göteborg satsar på rökfritt”, 26.07.2010. dostęp: 19.08.2023, godz. 15:27. Link: https://www.hemhyra.se/nyheter/allmannyttan-i-goteborg-satsar-pa-rokfritt/.
  3. Åsa Eriksson „Ange rökare – få 5 000 kronor i belöning”, 13.01.2011. dostęp: 19.08.2023, godz. 17:51. Link: https://www.hemhyra.se/nyheter/ange-rokare-fa-5-000-kronor-i-beloning/.
  4. Anders W Jonsson (C) „Förbud mot rökning på balkong”, 28.09.2011. Motion 2011/12:So240. Link: https://www.riksdagen.se/sv/dokument-och-lagar/dokument/motion/forbud-mot-rokning-pa-balkong_gz02so240/.
  5. Åsa Eriksson „Hyresgästföreningen: Mitthems rökförbud håller inte”, 11.02.2014. Dostęp: 19.08.2023, godz. 17:56. Link: https://www.hemhyra.se/nyheter/hyresgastforeningen-mitthems-rokforbud-haller-inte/.
  6. Mariana Benyamin Sir „Balkongrökningen får dem att lytta”, 21.08.2015. Dostęp: 20.08.2023, godz. 11:31. Link: https://sverigesradio.se/artikel/6236800.
  7. Maritha Sedvallson, przewodnicząca Astma- och allergiförbundet “Lägenhetsrökare måste fimpa – inför ett förbud”, 13.11.2017. Dostęp: 19.08.2023, godz. 23:10. Link: https://www.expressen.se/debatt/lagenhetsrokare-maste-fimpa-infor-ett-forbud/.
  8. Sara Langh „Nu kan du förbjuda din granne att röka hemma – men det är inte lätt”, 15.04.2017. Dostęp: 19.08.2023, godz. 22:57. Link: https://svenska.yle.fi/a/7-1185725.
  9. Podcast “Besluten som format Sverige”, odcinek: “Rökförbudet”, 5.07.2017. Link: https://sverigesradio.se/avsnitt/929117.
  10. Göran Lindh „Delad syn på rökning i Norrland”, 3.11.2018. Dostęp: 19.08.2023, godz. 14:59. Link: https://www.hemhyra.se/nyheter/delad-syn-pa-rokning-norrland/.
    Fredrik Forsgren „Emmy, 5, skrev till Löfven: Förbjud balkongrökning”, 23.09.2018. Dostęp: 19.08.2023, godz. 15:20. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/vasternorrland/emmy-5-skrev-till-lofven-och-fick-svar.
  11. Patrik Samuelsson „Rökförbud i nya lägenheter saknar lagstöd”, 8.11.2018. Dostęp: 19.08.2023, godz. 4:24. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/vasterbotten/rokforbud-i-nya-lagenheter-saknar-lagstod.
  12. Nicole Gustafsson „Rökförbud på uteserveringar i sommar”, 6.12.2018. Dostęp: 19.08.2023, godz. 17:33. Link: https://www.aftonbladet.se/nyheter/a/e1r24l/rokforbud-pa-uteserveringar-i-sommar.
  13. Patrick Ekstrand „Wallenstam vill fimpa hyresgäster som röker”, 12.12.2018. dostęp: 19.08.2023, godz. 14:08. Link: https://www.hemhyra.se/nyheter/wallenstam-vill-fimpa-hyresgaster-som-roker/.
  14. Tommy Bergman „Hyresvärd fimpar rökare – inför rökförbud i nya lägenheter”, 12.12.2018. Dostęp: 19.08.2023, godz. 13:59. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/stockholm/wallenstam-fimpar-rokare.
  15. Ingrid Thörnqvist „Hela Finland ska sluta röka – även på egna balkongen”, 29.12.2018. Dostęp: 19.08.2023, godz. 13:45. Link: https://www.svt.se/nyheter/utrikes/sa-ska-hela-finland-sluta-roka.
  16. „Insändare: Förbjud rökning på balkonger – jag vill ha frisk luft”, 19.06.2021. Dostęp: 19.08.2023, godz. 23:06. Link: https://www.arbetarbladet.se/2021-06-19/insandare-forbjud-rokning-pa-balkonger–jag-vill-ha-frisk-luft.
  17. Linnéa Wickman och Anna Wallentheim „Stärkt rätt till en rökfri boendemiljö”, 22.11.2022. Motion 2022/23:1328. Link: https://www.riksdagen.se/sv/dokument-och-lagar/dokument/motion/starkt-ratt-till-en-rokfri-boendemiljo_ha021328/.
  18. Podcast “Politiken”, odcinek, 165. Frågan: Vilka är era favoritreformer?, 18.07.2023.
  19. „Rökning på balkongen eller uteplatsen?”. Dostęp: 19.08.2023, godz. 13:27. Link: https://www.miljoskaraborg.se/privatperson/luften-du-andas/rokning-vid-bostader/.
  20. „Rökning och grillning på balkong – de fem vanligaste missuppfattningarna”. Dostęp: 19.08.2023, godz. 13:34. Link: https://bostadsjuristerna.se/rokning-och-grillning-pa-balkong-de-fem-vanligaste-missuppfattningarna/.
  21. Linda Mankefors „Svanhildur tar omvägar för grannarnas dofter: Får ofta hålla andan”, 18.08.2023. Dostęp: 19.08.2023, godz. 15:13. Link: https://www.hemhyra.se/nyheter/grannars-dofter-gor-svanhildurs-liv-svarare-far-halla-andan/.
  22. Mats Hulth, Wikipedia, dostęp. 19.08.2023, godz. 15:49.