Czy szwedzcy Liberałowie staną się przepustką do władzy dla ksenofobicznej, populistycznej SD? Minister sprawiedliwości Morgan Johansson na Twitterze napisał, że:
„czeka aż Liberałowie przegłosują skrajnie prawicowego marszałka. Jednego z pierwszych w Europie od czasów Hermanna Göringa”.
Morgan Johansson, Twitter
Póki co trwają gorące negocjacje pomiędzy niebiesko-brunatnymi. Ale społeczeństwo szwedzkie nie śpi. W Polsce mieliśmy, aż do przejęcia władzy przez PiS, mylne pojęcie o demokracji, sądząc, że jest wywalczona raz na zawsze. Szwedzi mają nieco lepsze rozeznanie w temacie. Stąd nieustannie stoją na straży swoich praw. Poruszenie obecną sytuacją w kraju jest odczuwalne. Mówi się o skali polaryzacji, jaka jak dotąd nie miała w Szwecji miejsca. Już w kilku miastach odbyły się demonstracje przeciwko rasizmowi. Ulla Andersson z Partii Lewicy napisała na Twitterze, że „jedynymi krajami, w których Szwecja zyskała na wizerunku po wyborach są pewnie kraje takie jak Węgry i Polska”. A Greta Thunberg zwróciła się w tweecie z prośbą: „Nie pozwól na normalizację tego, co się teraz dzieje w Szwecji. Nie pozwól na normalizację nienawiści, gróźb, kłamstw i faszyzmu”.
Zawstydź szwedzkich Liberałów
Romina Pourmokhtari otrzymała ponad 800 maili, których nadawcy proszą, żeby jej partia nie pozwoliła Szwedzkim Demokratom na sprawowanie władzy. Za wysyłką maili stoi organizacja Black Lives Matter Sweden (Instagram) i portal Skiftet, który regularnie organizuje akcje wspierające prawa człowieka, demokrację w Szwecji.
Organizatorzy zachęcają do pisania do przedstawicieli i przedstawicielek partii Liberałów. Akcją „Mejla Liberalerna” [Wyślij mail Liberałom] chcą wywołać w nich tak silne poczucie wstydu, żeby do końca życia zapamiętali dzień, w którym dopuścili faszystów do władzy zaprzepaszczając swoje wartości.
Po wejściu na stronę portalu generuje się list wysyłany automatycznie do 6 najważniejszych członków i członkiń partii, z Johanem Pehrsonem na czele. Jego tytuł brzmi: „Kommer du att ge SD makt?” [Oddasz władzę SD?]. A dalej można przeczytać, że szwedzcy Liberałowie mają unikalną szansę na powstrzymanie faszystowskich tendencji w polityce, nie zgadzając się na zasiadanie SD w rządzie. Nadawcy piszą, że nie chcą, żeby rasistowskie wizje SD stały się szwedzką rzeczywistością. I pytają przedstawicieli i przedstawicielki partii, czy naprawdę wyobrażają sobie, że mogliby oddać wpływy ludziom pokroju wicemarszałka Björna Södera, który twierdzi, że szwedzcy Żydzi i Saamowie nie są Szwedami. Czy chcą wspierać partię, dla której normalne jest używanie zwrotów przypominających nazistowskie pozdrowienia. „Nie uginaj się przed faszystami tak jak Ulf Kristersson i Ebba Busch” – kończą swój list.
Szwedzcy Liberałowie obiecują, że SD nie zasiądzie w rządzie
Szef partii Johan Pehrson kilka dni przed zamknięciem lokali wyborczych deklarował, że nigdy nie dopuści do tego, żeby Szwedzcy Demokraci zasiedli w rządzie. Usłyszałam ciekawą opinię, że Ulf Kristersson potrzebuje Liberałów do przegłosowania przez Riksdag jego kandydatury na premiera. Ale potem może im pokazać środkowy palec. Liberałowie są przekonani, że trafi im się stanowisko w rządzie. Prawicowi koalicjanci unikają jednak odpowiedzi, czy tak będzie. W programie „30 minuter” były lider Chrześcijańskich Demokratów” Göran Hägglund stwierdził, że „dużo bardziej stabilnie jedzie się na trzech kółkach, niż na dwóch” i zasugerował, że Liberałowie byliby lepszym partnerem do rządzenia. Szwedzcy Demokraci są według niego „niedojrzali”. W tym sensie, że nie mają doświadczenia w zasiadaniu w rządzie a do tego wyróżniają się „niewyważonymi wypowiedziami, które mogą się stać problematyczne, jeśli się jest parlamentarzystą, i które zdecydowanie są sporym problemem, jeśli się zasiada w szwedzkim rządzie”.
Liberałowie nie wiedzą, czego chcą. Świadczy choćby o tym stanowisko zjazdu krajowego, gdzie podjęto uchwałę, że nie będą brać udziału w pertraktacjach budżetowych z SD. (Chociaż takiemu zakazowi zaprzecza rzecznik prasowy Matsa Perssona). Świadczy też o tym wypowiedź samego szefa partii, który SD uważa swojego przeciwnika w kwestiach zasadniczych, co jednak Liberałom nie przeszkadzało iść w jednym bloku do wyborów. Jak więc pogodzić zasiadanie w rządzie z takim stanowiskiem partii? „Aftonbladet” podaje przepis na tę patową sytuację. Partia może powtórzyć metodę, którą zastosowała w latach 1991-1994, gdy współpracowała w niektórych kwestiach z rządem, ale rozmowy z Ny Demokrati pozostawiła Moderatom.
A wśród komentatorów krążą dodatkowo zakłady o to, kto spośród Liberałów jako pierwszy zagłosuje wbrew linii partyjnej w parlamencie? Martin Klepke na łamach Arbetet.se podkreśla, że pytanie jest całkiem uzasadnione, biorąc pod uwagę „przeogromne konwulsje jakie targają Liberałami dzień po wyborach”. I cytuje z jakim zacięciem prawicowi lobbyści bronią stanowiska partii, która złamała swoje zasady, żeby utrzymać się u władzy i jak krytykują wszelkie próby odwiedzenia ich od sojuszu z SD. I zastanawia się na ile Liberałowie są skłonni zagłosować w Riksdagu na ustawy, których główną osią będzie kolor skóry i kultywowanie szwedzkości?
Negocjacje ruszają
W piątek, 16 września zarząd Moderatów zebrał się w głównej siedzibie partii w Sztokholmie. Gunnar Strömmer ważył każde słowo informując o zebraniu i trwających pertraktacjach. Są „konstruktywne”, „metodyczne i spokojne”. W komentarzu dla agencji prasowej TT, na którą powołują się SVT Nyheter powiedział, że w tej chwili rozmowy toczą się w dwóch obszarach: polityki i przyszłego kształtu rządu. Nie chciał jednak zdradzić udziału Liberałów, dodając jedynie, że prowadzi rozmowy ze wszystkimi, którzy szli do wyborów z chęcią zmiany władzy. Co jest o tyle dziwne, że Elisabeth Svantesson w wywiadzie w SVT Aktuellt 16 listopada zaprzeczyła takiej opcji. Pamiętacie, prosiłam Was o zapamiętanie jej słów. I to jest świetny moment na ich przypomnienie. Wiceszefowa Moderatów powiedziała wtedy: „Chcemy stworzyć prawicowy rząd z Chrześcijańskimi Demokratami i chcemy współpracować ze Szwedzkimi Demokratami”. Użyła słowa „samarbeta” w odniesieniu do SD i powiedziała, że to będzie rząd bez SD. Ale też bez Liberałów.
Pozorna jedność szwedzkiej prawicy
A że negocjacje wcale nie będą proste mogliśmy od razu przewidzieć. Niebiesko-brunatni, którzy w czasie kampanii przedwyborczej nieustannie podkreślali wspólny front, wcale nie są tacy jednomyślni. Mats Wingborg na łamach „Dagens Arena” zachęca do udowodnienia tej jedności, bo jak wyjaśnia blok wbrew zapewnieniom różni się w kluczowych kwestiach, jak choćby co do wysokości a-kasy (zasiłki dla bezrobotnych), wysokości wsparcia na pomoc humanitarną, kulturę, wizji mediów publicznych. Do tego szwedzcy Liberałowie mają zupełnie odmienną politykę w kwestiach migracji. Uważają, że i tak już restrykcyjną politykę azylową należy zostawić spokoju, w przeciwieństwie do SD, które stawia wręcz na zerową imigrację. SD stoi też na stanowisku, że osoby, które nie są obywatelami szwedzkimi lub unijnymi nie powinny otrzymywać świadczeń socjalnych, co też odbiega od stanowiska Liberałów. A tym pali się ziemia pod nogami. Słaby wynik wyborczy, niezadowolenie w obrębie własnej partii i krytyka z zewnątrz wydaje się ich przerastać.
Czy Szwedzcy Demokraci wejdą do rządu?
Wiele osób uważa, że SD nie zasiądzie w rządzie, i że taka opcja byłaby dla nich najkorzystniejsza.
„Oni nie chcą być w rządzie. Oni chcą być niezadowoleni”
Ulla Andersson, Vänsterpartiet
– napisała na Twitterze Ulla Andersson z Vänsterpartiet. Pozostawanie poza rządem, oznacza pozostawanie poza władzą, ale w jej najbliższym kręgu. W ten sposób SD mogłoby dalej budować swój kapitał na niezadowoleniu, rosnąć jeszcze bardziej do kolejnych wyborów, żeby już bez kłopotliwych negocjacji i sojuszy, naprawdę na całego przejąć władzę. I to miałoby dla nich ogromny sens. Praktyka pokazuje bowiem, że partie sprawujące bezpośrednio władzę, zasiadające w rządzie, są najbardziej surowo rozliczane z ewentualnych porażek przez wyborców. Nie obejmując żadnego ministerstwa SD mogłoby dalej pozostać krytykami systemu usprawiedliwiając swoją bezradność brakiem bezpośredniej odpowiedzialności za konkretne resorty. Ale żeby to tak ugrać, muszą wyjaśnić taką sytuację swoim wyborcom. Albo jak pisze Mats Wingborg pokazać jakiś rodzaj sukcesu, który by uzasadniał dlaczego pomimo, że są drugą co do wielkości partią parlamentarna nie dostali żadnego ministerstwa. I stąd jak sądzę tak ostra walka o objęcie przez SD prestiżowego stanowiska marszałka (talmana). Ale „stanowisko marszałka to drugie najważniejsze po królu stanowisko w Szwecji. Przekazanie go partii z nazistowskimi korzeniami wzbudzi ogromne międzynarodowe poruszenie” – ostrzega na Twitterze Morgan Johansson.
Wojenki o teczki tymczasem trwają. A wiadomo, że tam, gdzie dwóch się bije trzeci ugrywa swoje na boku. Sveriges Radio Ekot ujawniło, że Chrześcijańscy Demokraci mają zakusy na najważniejsze departamenty. Chcą przejąć zarówno ministerstwo obrony, jak i sprawiedliwości, oprócz tzw. „miękkich” resortów jak ministerstwo spraw społecznych. A uzasadniają to układem sił z czasów, gdy Fredrik Reinfeldt był premierem. I ja im życzę powodzenia w tych negocjacjach. Nic by mnie tak nie ucieszyło jak brak KD w Riksdagu po niewypełnieniu obietnic wyborczych podczas tej kadencji.
Szwedzcy Liberałowie dostają cięgi w UE
W sobotę, 17 września media obiegł news o poruszeniu unijnej grupy Renew Europe, w której zasiadają szwedzcy europarlamentarzyści z ramienia partii Liberałów. W jej kręgach zgromadziły się partie sprzeciwiające się skrajnie prawicowemu populizmowi. Zasiadają tu też politycy Partii Centrum. Polityków zszokowała współpraca szwedzkich Liberałów z antyimigrancką, ksenofobiczną SD. Johan Pehrson, żeby uspokoić kolegów partyjnych przesłał im list z wyjaśnieniami. Niektórzy komentatorzy robili sobie nadzieję na „wake up-call” wśród Liberałów w Szwecji. Victor Pressfeldt na Twitterze napisał jednak, że Svenskt näringsliv dał zielone światło współpracy z populistami, a to jest ważniejsze od jakichkolwiek moralnych dylematów.
Do czego szwedzcy Liberałowie są potrzebni?
Jak do tej pory po stronie prawicy najbardziej nieprzejednaną partią w temacie ewentualnej współpracy z SD była Partia Centrum. Jej liderka Annie Lööf spotkała się z nieproporcjonalnie dużym hejtem ze strony populistów, podsycanym w mediach Szwedzkich Demokratów. Podczas śledztwa w sprawie zabójstwa ekspertki ds. psychiatrii w Visby okazało się, że Annie Lööf miała być kolejną ofiarą ataku. Właśnie dowiedzieliśmy się, że zrezygnowała ze stanowiska szefowej partii. Z jej wystąpienia można było wywnioskować, że jednym z powodów były kwestie bezpieczeństwa. Brak tak silnego i konsekwentnego przeciwnika to dla Szwedzkich Demokratów powód do radości.
Drugą partią, która miała jakieś obiekcje co do współpracy z SD są właśnie szwedzcy Liberałowie. Byli potrzebni do zbudowania przewagi dla prawicy. Są też potrzebni w Riksdagu do przegłosowania kandydata prawicy na premiera. Będą też potrzebni do przegłosowania zmian, z którymi prawica szła do wyborów. Ale chociaż w mediach nie brakuje nagłówków informujących o zwycięstwie prawicy, prawda jest taka, że Moderaci (19,10%), Chrześcijańscy Demokraci (5,34%) i Liberałowie (4,61%) mają w sumie 29,05%, a to jest mniej od 30,33% Socjaldemokracji i dużo mniej od nieformalnej koalicji skupionej wokół Magdaleny Andersson. Socjaldemokracja, Partia Lewicy (6,75%), Partia Centrum (6,71%) i Zieloni (5,08%) mają przecież w sumie 48,87%. To kuriozalna sytuacja. I jak słusznie podsumował to jeden z komentatorów, to będzie najsłabszy rząd prawicowy, sterowany zza kulis przez faszystów z SD (20,54%). Do tego obie strony sceny politycznej dzielą zaledwie 3 mandaty a to jak podkreślił w swojej analizie Tomas Ramberg, komentator polityczny Sveriges Radio otwiera to drogę do niespodzianek. Przypomniał, że co najmniej kilku posłów partii Liberałów niechętnie widzi po prawej stronie SD i nie wiadomo, czy będą się trzymać partyjnej linii, gdy dojdzie do kluczowych głosowań. A do tego Szwedzcy Demokraci to partia z największą liczbą tzw. de vilda – „dzikich”, to przyjęte w Szwecji określenie na osoby, które dostały się z listy danej partii, a w czasie kadencji z niej wystąpiły lub zostały wyrzucone. A jak dodaje Tomas Ramberg wystarczy, że któryś z posłów napisze coś rasistowskiego w mediach społecznościowych, pojawi się w towarzystwie organizacji neonazistowskich i zostanie usunięty z tego powodu z partii zgodnie z deklarowaną przez Jimmiego Åkessona „zerową tolerancją” takich zachowań, wówczas różnica pomiędzy blokami będzie jeszcze mniejsza. Najgorszą od dawna politycznie i moralnie sytuację, w jakiej znalazła się Szwecja mogliby zmienić szwedzcy Liberałowie. Zmieniając stronę sceny politycznej. Ale, żeby zrobić taki ruch trzeba mieć zasady, o których zapomnieli członkowie partii, która wywalczyła kiedyś Szwecji demokrację.
Buycoffee.to
Jeśli chcesz docenić moją pracę włożoną w napisanie tego artykułu postaw mi wirtualną kawę.
LH.pl
Jeśli chcesz docenić moją pracę możesz mnie wesprzeć kupując usługi u polskiego dostawcy hostingu: https://www.lh.pl, u którego od początku tworzę Szkice Nordyckie na własnej domenie. Z moim partnerskim kodem rabatowym: LH-20-57100 otrzymasz obniżony koszt hostingu w pierwszym roku o 20% a ja prowizję od LH.pl tak długo jak będziesz ich klientem / klientką.
Źródła – szwedzcy Liberałowie:
- Henrik Sköld, Johan Wicklén”Liberalerna mejlbombas efter kampanj: Påverkar inte för fem öre”, www.svt.se, 15.09.2022. Dostęp: 16.09.2022, godz. 20:25.
- Filip Brusman „Locket på från M om förhandlingarna: Vi arbetar på”, www.svt.se, 16.09.2022. Dostęp: 16.09.2022, godz. 20:57.
- Mats Eriksson, Lova Olsson „Ekot erfar: KD vill även ha ”hårda” ministerposter”, sverigesradio.se, 16.09.2022. Dostęp: 16.09.2022, godz. 21:07.
- Martin Klepke „Liberalernas sönderfall har bara börjat”, arbetet.se, 16.09.2022. Dostęp: 17.09.2022, godz. 20:52.
- SVT Nyheter „EU-kollegorna om SD-frågan: Liberalerna kvar i gruppen”, www.svt.se, 17.09.2022. dostęp: 18.09.2022, godz. 15:17.
- Mats Wingborg „Liberalerna kan få smaka på sin egen medicin”, www.dagensarena.se, 16.09.2022. dostęp: 18.09.2022, godz. 15:39.
- Walmyndigheten, Val till riksdagen – Preliminärt valresultat – Riket, 15.09.2022. Dostęp: 18.09.2022, godz. 19:35.
- Peter Johansson „L kritiserat på hårt EU-möte – Pehrson försvarar sig”, omni.se, 17.09.2022. Dostęp: 18.09.2022, godz. 19:35.
- Olof Svensson, John Granlund”L:s plan för att slippa förhandla med SD: Ny Demokrati-metoden”, www.aftonbladet.se, 16.09.2022. dostęp: 18.09.2022, godz. 19:38.
- TT „L-toppen: ”Allvarliga anklagelser” från Magdalena Andersson”, www.aftonbladet.se, 14.09.2022. Dostęp: 18.09.2022, godz. 20:06.
- Ekot „Ramberg: Så kan L och SD göra Kristerssons regering extra bräcklig”, sverigesradio.se, 14.09.2022. dostęp: 19.09.2022, godz. 18:33.
- „Slutligt resultat för valet till riksdagen 2022”, val.se.
- Jonas Olsson „KD:s Hägglund: Ta med Liberalerna i regeringen”, www.svt.se, 21.09.2022. Dostęp: 21.09.2022, godz. 22:19.