W lipcu 2022 w Wielkiej Brytanii odnotowano po raz pierwszy temperaturę powyżej 40 st C. We wschodnim Londynie płoną budynki mieszkalne. Setki pożarów wybuchło w Walii i Szkocji. Tamtejsi strażacy określają sytuację jednym słowem: piekło. Na południu Europy płoną lasy. Pali się Portugalia, Hiszpania, Włochy. We Francji z powodu pożarów ewakuowano 37 000 osób. Musiano też zamknąć elektrownię jądrową, ponieważ woda chłodząca reaktor była zbyt ciepła. A gdyby spojrzeć na mapę pogodową świata, można by odnieść wrażenie, że Ziemia się właśnie gotuje. W 2018 roku w Szwecji spłonęło 24 000 hektarów lasów a polscy strażacy udali się tam na pomoc w ich gaszeniu. Folkhälsoinstitut podał wówczas, że 700 osób w Szwecji zmarło wskutek upałów. Hiszpański odpowiednik tego instytutu poinformował właśnie, że w Hiszpanii już zmarło prawie 500 osób a fala upałów wciąż nabiera mocy. Tymczasem politycy w Szwecji licytują się kto da więcej pieniędzy właścicielom aut, żeby im zrekompensować wysokie ceny benzyny. I z pewnością jest to ostatnia rzecz, z którą kojarzylibyście Szwecję, którą pewnie najbardziej kojarzycie z ekologią.
Do wyborów w Szwecji zostały 53 dni, a jak wiemy to palący moment na gorące wymiany zdań. Miljöpartiet 19 lipca wezwała finansutskottet – komisję finansów publicznych do przerwania wakacji i spotkania się w trybie wyjątkowym. Powodem jest płonąca Europa i konieczność totalnej zmiany podejścia do wsparcia mieszkańców. Zamiast dopłat do benzyny Zieloni proponują znaczące obniżki cen biletów w komunikacji zbiorowej w całej Szwecji do symbolicznej kwoty 100 koron miesięcznie i wprowadzenia rozwiązań systemowych służących obniżce cen jedzenia. „Benzyną dzieci nie nakarmimy” – podsumowała sytuację liderka partii Märta Stenevi. Wzorem do naśladowania mają być Niemcy i Hiszpania. Taka zmiana sprawiłaby, że pieniądze podatników trafiłyby do ludzi, a nie do lobby paliwowego i kasy Putina.
Prawica szwedzka: „Latem zawsze jest ciepło”
Elżbieta Bieńkowska skomentowała kiedyś fakt, że w pociągach zimą jest zimno stwierdzeniem „Sorry, taki mamy klimat”. A jak komentują falę upałów szwedzcy politycy? Chadek zasiadający w Riksdagu Magnus Jacobsson na swoim koncie na Twitterze stwierdził:
„Zdradzę, że latem zawsze jest ciepło. Faktycznie wspaniale, nigdy nie przepadałem za zimą”.
Magnus Jacobsson – Chrześcijańscy Demokraci
Inny prawicowy polityk, parlamentarzysta z ramienia Moderatów Lars Beckman w tweecie napisał: „Biedni Zieloni planowali całe lato swoje klimatyczne gierki, ale głównie padało i było zimno. Teraz jest kilka dni ciepło i Miljöpartiet próbuje zwoływać Riksdag. Dostali ataku paniki z powodu swoich 2-3 procent w badaniu opinii publicznej?”. A prawnik znany z administracji moderata Carla Bildta, na Twitterze stwierdził, że Märta Stenevi ze swoim „przenikliwym spojrzeniem” i „władczym głosem” przypomina mu pewnego średniowiecznego kaznodzieję, który został powieszony i spalony. „Oby jej to nie spotkało” – kończy z udawaną troską. Z pewnością upał szkodzi, ale niektórzy bez względu na pogodę plotą androny.
Bezpłatna komunikacja zbiorowa należy się wszystkim
Czy w takim klimacie dyskusji jest szansa na bezpłatny zbiorkom? Bezpłatna komunikacja zbiorowa w Szwecji ma ogromne poparcie w społeczeństwie. Chaos jaki wprowadziła komercjalizacja usług transportowych i coraz wyższe ceny biletów zjednoczyło ponad 31 000 osób w grupie facebookowej „100% skattefinansierad kollektivtrafik 2025” [100% finansowanej z podatków komunikacji zbiorowej do 2025]. Platforma Planka.nu łączy aktywistów, którzy od 2001 roku zachęcają do jazdy na gapę komunikacją zbiorową. Działają w Sztokholmie i Göteborgu. A ich strajk biletowy rozpoczął się po tym jak władze Sztokholmu podniosły cenę karty miesięcznej do 500 koron. Aktywiści założyli p-kasę, na wzór a-kas a składki z niej przekazują buntownikom na mandaty za jazdę bez ważnego biletu. Zarówno osoby zjednoczone na FB jak i aktywiści Planka.nu uważają, że bezpłatna komunikacja zbiorowa jest demokratycznym prawem przysługującym wszystkim bez względu na zasobność portfela.
A co na to politycy w Szwecji?
Bezpłatna komunikacja zbiorowa w Szwecji była długo przedmiotem debaty. Już w 1971 Partia Centrum (Centerpartiet) złożyła propozycję jej wprowadzenia z uzasadnieniem, że to przyniesie pozytywny efekt dla środowiska naturalnego. Partia Lewicy (Vänsterpartiet) wielokrotnie wnioskowała o wprowadzenie bezpłatnego zbiorkomu. Jednym z postulatów przedwyborczych partii jest obniżka cen biletów i rozbudowa komunikacji zbiorowej. Pisze o tym Nooshi Dadgostar u siebie na Instagramie. O radykalne obniżki cen biletów apeluje też Partia Zielonych. Niestety ta sama partia w niektórych miastach głosowała lokalnie i na poziomie regionów przeciwko bezpłatnej komunikacji, co przypomniał na Twitterze Daniel Riazat z Vänsterpartiet apelując, żeby polityków oceniać nie po tym, co deklarują, ale po tym co robią.
Pierwszą udaną próbą wprowadzenia bezpłatnej komunikacji w całej Szwecji były wakacje 2018. Ale bilety były gratisowe tylko dla uczniów. A akcji już nie kontynuowano. Jens Alm i John Hultén autorzy opracowania pt.: „Avgiftsfri kollektivtrafik för alla. En forskningsöversikt med fokus på orsaker och konsekvenser„, które ukazało się w 2020 roku podają, że w 66 polskich gminach funkcjonuje bezpłatna komunikacja zbiorowa. Jeśli to prawda, to jest to kolejna rzecz, w której jesteśmy dużo lepsi od Szwedów, chociaż nikt tym się nie chwali. Bo w Szwecji różnie w tym temacie bywało.
Gmina Ockelbo jako pierwsza w Szwecji wprowadziła bezpłatny transport zbiorowy. Od 1995 oferuje „Kuxabussar”, które wożą mieszkańców gratis po miejscowości. Bezpłatna komunikacja zbiorowa działa też w kilku gminach Västmanland: w Hallstahammar, Surahammar, Fagersta, Sala. Szczegółowe warunki korzystania z niej znajdują się na stronie VL.se. Znalazłam też informację, że z Kirunakortet można gratis poruszać się po gminie Kiruna. W gminie Avesta bezpłatne autobusy jeździły od czerwca 2012 do kwietnia 2021. Wpływało to na zmniejszenie rocznego zanieczyszczenia powietrza o 40 ton CO2. Ale politycy prawicy postanowili rozwiązać umowę, która miała obowiązywać do 2026. Moderat Ulf Berg, który odpowiadał za tę decyzję, stwierdził w komentarzu dla SVT, że ludzie, którzy jeździli za darmo autobusami mogą zacząć dla zdrowia chodzić do pracy na piechotę lub dojeżdżać na rowerze. Nieco inaczej jest w gminie Sala. Tam ludzie nie płacą za bilety od 2018. Rok później o 50% wzrosło korzystanie ze zbiorkomu. Cieszyły się władze, które liczą, że to zachęci do przeprowadzki do gminy tych, dla których ważne są niskie koszty życia. Ale cieszą się też mieszkańcy. Berit w komentarzu dla Sveriges Radio przyznała z radością, że mogła dzięki temu sprzedać auto. Co akurat ma znaczenie dla klimatu, bo transport w Szwecji odpowiada za emisję 40% dwutlenku węgla. A za jego znaczącą część odpowiadają właśnie samochody osobowe. Przesiadka do zbiorkomu mogłaby więc skutecznie rozwiązać ten problem. Tylko, żeby się to stało, odpowiedni ludzie muszą pociągnąć za odpowiednie sznurki.
Czy jest więc szansa na to, żeby Szwecja wprowadziła w całym kraju bezpłatny zbiorkom?
Ulf Kristersson, który jest kandydatem prawicy na premiera, w wywiadzie dla „Dagens Nyheter” na pytanie, co można zrobić w Szwecji w kwestii klimatu, stwierdził, że nie powinno się zmuszać ludzi do zmiany swojego życia. Żelaznym elektoratem prawicy są osoby zamożne. To w Djursholm konserwatywno-liberalna prawica regularnie wygrywa wybory. A to ludzie przyzwyczajeni do swoich wielkich volvo i wielkich willi. Nie ma co oczekiwać, że właściciel szklanej werandy o metrażu przeciętnego polskiego apartamentu, który zimą narzekał na łamach mediów na ceny jej ogrzewania nagle zechce „obniżyć swój poziom życia” rezygnując z fiki w promieniach zimowego słońca. Szwedzka prawica ma wyborców przyssanych do swoich aut. Ulf Kristersson stwierdził we wspomnianym wywiadzie, że pandemiczne zwolnienie wprawdzie powstrzymało emisję CO2, ale przecież, nikt nie chciałby żyć w stanie permanentnej pandemii. Jeśli więc prawica przejmie we wrześniu władzę, to z pewnością temat bezpłatnego zbiorkomu nawet nie drgnie.
Nadzieja jest w Socjaldemokracji. 1 sierpnia partia ogłosiła, że jeśli wygra wybory to wprowadzi bezpłatny zbiorkom dla uczniów szkół średnich i studentów podczas letnich miesięcy. Premiera Magdalena Andersson na swoim koncie na Instagramie napisała, że:
„Sytuacja finansowa rodziców nie powinna decydować, czy kogoś stać na komunikację zbiorową. Dostęp do niej jest kwestią sprawiedliwości i wolności”.
A czy bezpłatna komunikacja zbiorowa może uratować świat?
W badaniu opinii publicznej, które przeprowadził Novus większość respondentów deklarowało chęć przesiadki do komunikacji zbiorowej, jeśli byłaby tylko tańsza. Ludzie są więc gotowi na taką zmianę. Opozycyjna radna miasta Sztokholmu z ramienia Partii Lewicy Anna Sehlin na łamach Expressen.se napisała, że trudno będzie jednak o zmianę nawyków wśród ludzi skoro tańsze od pociągu są bilety lotnicze. SVT Nyheter Skåne porównały ceny biletów na trasie Malmö – Sztokholm. Największa różnica przypadła na 4 sierpnia. W tym dniu bilet na pociąg był 20 razy droższy od lotu. A rządzący w Sztokholmie niebiesko-zieloni, czyli prawica z Zielonymi podnoszą ceny biletów w komunikacji zbiorowej. W tej chwili karta miesięczna SL kosztuje 970 koron. I jej cena, jak dodaje Anna Sehlin w ciągu ostatnich 20 lat rosła szybciej od cen benzyny. Potwierdzają to dane SCB – odpowiednika GUS. Wynika z nich, że ceny w komunikacji zbiorowej w latach 2000 – 2021 wzrosły o 139%. Natomiast ceny benzyny o 70%. Anna Sehlin przypomniała też, że Vänsterpartiet w budżecie na 2022 proponowała obniżkę karty SL do 110 koron a docelowo jest za wprowadzeniem bezpłatnej komunikacji zbiorowej.
Gdy w czasie pandemii świat na chwilę zwolnił, Ziemia zaczęła odżywać. Wiemy, że musimy zrezygnować z aut. I wiemy, że dobrze działająca bezpłatna komunikacja zbiorowa jest jednym z ważnych czynników w powstrzymaniu klimatycznej katastrofy. Nie jedynym, ale potrzebnym. A my potrzebujemy polityków i polityczek, którzy podejmą konieczne decyzje i wyprowadzą auta z naszych miast. Tymczasem wciąż bardziej opłaca się poruszanie po mieście autem.
• bilet w Krakowie kosztuje aż 6 zł
• 1 godzina parkowania w strefie C kosztuje tylko 4 zł.
• 840 zł – roczny koszt karty w komunikacji miejskiej po naliczeniu zniżki z tytułu płacenia podatków w Krakowie.
• 120 zł – roczny abonament parkingowy mieszkańca.
• Za parkowanie mieszkaniec może wnosić opłaty co miesiąc po 10 zł.
• Żeby otrzymać maksymalną zniżkę na kartę w zbiorkomie trzeba mieć odłożone co pół roku 420 zł.
• Za bilety w komunikacji miejskiej trzeba płacić zawsze.
• Za parkowanie płaci się tylko od 10:00 do 20:00.
• Za korzystanie z komunikacji miejskiej płaci się przez wszystkie dni tygodnia.
• Za parkowanie płaci się tylko od poniedziałku do soboty.
Czy ktoś ma jeszcze jakiekolwiek wątpliwości czym opłaca się jeździć po Krakowie?
Podpisz petycję przeciwko cięciom w komunikacji miejskiej Krakowa:
Petycję znajdziesz na stronie stowarzyszenia Kraków dla Mieszkańców.
Wesprzyj mnie:
Uważasz że to co robię jest wartościowe lub po prostu ciekawe, dostarcza Ci nowej wiedzy, to teraz możesz mnie wesprzeć w ramach:
Reklama:
Polecam reportaż „Nie zdążę” Olgi Gitkiewicz o wykluczeniu komunikacyjnym w Polsce. W najlepszej cenie na Allegro znalazłam tę książkę u tego użytkownika: link afiliacyjny w ramach Allegro Polecam. Możecie też porównać ceny na Ceneo.pl: link afiliacyjny w ramach Programu Partnerskiego Ceneo.pl. Z linków afiliacyjnych otrzymuję prowizję.
Źródła – bezpłatna komunikacja zbiorowa w Szwecji:
- Magnus Welroos „Om avgiftsfri kollektivtrafik”, skane.vansterpartiet.se.
- Naima Chahboun ”Från Farsta till det öppna samhället – tjuvåkning, solidaritet och kollektivtrafikens roll hos planka.nu”, Stockholms Universitet, Socialantropologiska Institutionen, 2004.
- „Hälsokonsekvenser av klimatförändring i Sverige. En risk- och sårbarhetsanalys”, Folkhälsomyndigheten, 2021.
- Jens Alm, John Hultén „Avgiftsfri kollektivtrafik för alla. En forskningsöversikt med fokus på orsaker och konsekvenser”, Nationellt kunskapscentrum för kollektivtrafik, Lund, 2020.
- Lisa Andreasson „Salabon Berit sålde bilen när bussen blev gratis”, sverigesradio.se, 5.01.2022. Dostęp: 10.07.2022, godz. 17:31.
- https://www.svt.se/nyheter/lokalt/blekinge/regionen-sa-nej-karlskronas-ungdomar-kan-fa-gratis-busskort-anda.
- „Fortsatt avgiftsfri busstrafik i Sala”, www.sala.se, 14.10.202. Dostęp:. https://www.sala.se/message/29469/?type=news
- Lotta Engelbrektson „Gratis kollektivtrafik – så säger forskningen”, www.goteborgdirekt.se, 9.05.2022. Dostęp: https://www.goteborgdirekt.se/nyheter/gratis-kollektivtrafik-sa-sager-forskningen/repvef!6JV6rbfVJ@reSxCVAiqLQ/.
- „Avgiftsfri kollektivtrafik för klimatet och social rättvisa”, www.socialisterna.org, 22.06.2022. Dostęp:.https://www.socialisterna.org/avgiftsfri-kollektivtrafik-for-klimatet-och-social-rattvisa/.
- Imaan Muqbil „Debatt: Gratis kollektivtrafik för hållbar transportsektor”, www.etc.se, 9.05.2022. Dostęp:https://www.etc.se/debatt/gratis-kollektivtrafik-foer-haallbar-transportsektor.
- „MP kräver: Max 100 kr i månaden för tåg och buss – „Avbryt riksdagssemestern””, press.mp.se, 19.07.2022. Dostęp: 18.07.2022, godz. 20:15.
- „Lyckad satsning på avgiftsfri kollektivtrafik i Avesta”, 1.11.2013. Dostęp: 19.07.2022, godz. 21:15.
- John Leander „Slutet för avgiftsfria bussar”, lokalti.se, 13.12.2020. Dostęp: 19.07.2022, godz. 21:22.
- Hannes Forssell „Gratisbussarna tas bort i Avesta – De som åker buss borde ta cykel eller en promenad”, www.svt.se, 2.12.2020. Dostęp: 19.07.2022, godz. 21:30.
- „Hör hela debatten om avgiftsfri kollektivtrafik i Avesta”, sverigesradio.se, 30.06.2020. Dostep: 19.07.2022, godz. 22:17.
- Nathalie Bedel „Rörelsen för avgiftsfri kollektivtrafik växer”, riktpunkt.nu, 3.01.2022. Dostęp: 19.07.2022, godz. 23:14.
- Emanuel Silva „Extremvärmen har satt Europa i brand”, www.aftonbladet.se, 19.07.2022. dostęp: 20.07.2022, godz. 15:02.
- Marcus Bornlid Lesseur „Märta Stenevi: De andra partierna har hål i huvudet”, www.aftonbladet.se, 20.07.2022. Dostęp: 20.07.2022, godz. 20:54.
- „Ulf Kristersson (M): Människor ska inte behöva ställa om”, ”Dagens Nyheter”, 20.07.2022.
- Anna Sehlin „Trots klimatkris blir kollektivtrafiken allt dyrare”, expressen.se, 20.06.2022. Dostęp: 21.07.2022, godz. 22:59.
- „Buss, flyg och tåg”, kiruna.se. Dostęp: 22.07.2022, godz: 22:53.
- Instagram Magdaleny Andersson.