Kategorie
Kraje nordyckie

Nawracanie na heteroseksualność w Szwecji

Nawracanie na heteroseksualność w Szwecji jest możliwe. W czerwcu 2022 śledztwo „Aftonbladet” ujawniło, że niektóre związki religijne działające w Szwecji oferują praktyki polegające m.in. na terapii konwersyjnej (omvändelseterapi). Miesiąc później „Dagens Nyheter” nagłośnił, że Kościół Hillsong Church oferuje nawracanie za pomocą m.in. modlitw i chrztu. Jak to możliwe, że w zsekularyzowanej Szwecji dopuszczalne są praktyki kompletnie niezgodne ze szwedzkimi wartościami?

nawracanie na heteroseksualność w Szwecji Szkice Nordyckie Anna Dutka

Hillsong Church jest zielonoświątkowym megakościołem założonym w Australii. Obecnie prowadzi działalność w ponad 30 krajach, w tym w Polsce. Organizowane przez niego msze wyglądają spektakularnie i bardziej przypominają koncerty lub spędy młodzieżowe. Kościół ma nawet własną firmę fonograficzną. To w tym Kościele ochrzcił się i wziął ślub Justin Bieber. Susanna Kierkegaard, dziennikarka „Aftonbladet” opowiada o tym w artykule ”Riktig chock att Busch kopplas till antigaykyrkan„, ale też o mszy w tym Kościele, w której wzięła udział w 2014. Śledztwo „Dagens Nyheter” ujawniło, że tylko w 2021 Hillsong Church otrzymał z budżetu państwa 272 720 koron.

Terapia konwersyjna czy próby nawracania na „właściwą” orientację mają miejsce w Szwecji i różnie się przejawiają. Niedawno na SVT Play można było obejrzeć serię filmów pt.: „Gud som haver barnen kär” dokumentujących doświadczenia religijne w zsekularyzowanej Szwecji. Bohaterem jednego z odcinków był Robin Paulonen, który opowiedział o dorastaniu w pewnej wspólnocie religijnej, która nie akceptowała homoseksualności. Gdy mężczyzna zwierzył się ze swojej orientacji przewodniczącemu zgromadzenia, wkrótce wspólnota zaczęła odprawiać „spontaniczne” modlitwy za jego uzdrowienie.

W styczniu 2022 telewizja publiczna SVT pokazała reportaż z udziałem Leny Frisell. Kobieta opowiada w nim, że była w trakcie studiów przygotowujących ją do pracy w kościele. Chciała być pastorką, ale zakochała się w kobiecie co zostało źle przyjęte przez jej wspólnotę religijną. Została wezwana na rozmowę, w trakcie której zachęcano ją do znalezienia sobie chłopaka. Lena nie dała się złamać, chociaż doświadczyło ją to mocno. Dzisiaj jest pastorką i pracuje na rzecz inkluzywnego kościoła.

Śledztwo „Aftonbladet”, reportaż „Dagens Nyheter” i filmy dokumentalne SVT poświadczają, że w Szwecji działają związki wyznaniowe, które nie akceptują homoseksualności i uważają, że tożsamość seksualną można zmienić modlitwą, studiowaniem biblii, Koranu, zmianą stylu życia.

Nawracanie na heteroseksualność jest łamaniem praw człowieka

RFSL na swojej stronie internetowej pisze, że ONZ wymienia kwestie religijne jako jedną z trzech najczęstszych przesłanek, które prowadzą do terapii konwersyjnej i prób nawracania na „właściwą” orientację. Osoby homoseksualne oskarża się o opętanie przez demony, grzeszność. Twórcy terapii wyszli z błędnego założenia, że orientację seksualną można leczyć. W efekcie ludzie zmuszani do „nawracania” żyją pod ogromną presją nieujawniania swojej tożsamości seksualnej. Może to wywoływać problemy natury psychicznej. To dlatego WHO i uznane autorytety w zakresie medycyny i psychologii potępiają te pozbawione naukowych podstaw praktyki. W marcu 2018 Parlament Europejski przyjął wręcz rezolucję, zachęcając, żeby nawracanie na heteroseksualność całkowicie zakazać w Unii Europejskiej. Już teraz jest ono w wielu krajach uznawane za nieludzką praktykę i zamach na podstawowe prawa człowieka. I takiego zdania jest Rada Praw Człowieka przy ONZ. W wielu krajach nawracanie na heteroseksualność jest bezprawne: w Brazylii, Ekwadorze, Francji, Kanadzie, Nowej Zelandii, na Malcie i w Niemczech. Hiszpania i USA wprowadziły rozwiązania prawne na poziomie regionalnym. W kolejnych krajach podjęto starania o wprowadzenie zakazu terapii konwersyjnej, m.in. w Norwegii, Wielkiej Brytanii.

Czy nawracanie na heteroseksualność w Szwecji zostanie zakazane?

Arman Teimouri, szwedzki parlamentarzysta z ramienia partii Liberałów w marcu 2021 złożył pisemne zapytanie do ministra sprawiedliwości Morgana Johanssona (po szwedzku na stronie Riksdagu) w tym temacie. Polityk pokazuje w nim złożoność problemu. Często zdarza się bowiem, że bardzo trudno jest udowodnić presję otoczenia, pod której naciskami dana osoba decyduje się na ukrywanie tożsamości seksualnej, życie niezgodnie z nią. I chciałby, żeby, gdy do tego dojdzie, takie sytuacje były definiowane jako przestępstwo. W swoim zapytaniu wskazuje, że takie praktyki spotykane są m.in. w społecznościach „kultury honoru”, która jest jednym z zagrożeń równouprawnienia w Szwecji i szczególnie dotyka osoby LGBT.

Na pytanie, czy nawracanie na heteroseksualność w Szwecji mogłoby się stać przestępstwem socjaldemokrata Morgan Johansson odpowiedział Armanowi Teimouri (po szwedzku na stronie Riksdagu), że już w styczniu 2021 rząd podjął decyzję o wprowadzeniu w życie planu działań dążącemu do wzmocnienia praw osób LGBT. W planie tym rząd podkreśla, że znane są sytuacje, gdy członkowie rodziny próbują nawracać na „właściwą orientację” osoby homoseksualne znajdując im np. „odpowiednią” partnerkę / partnera, zmuszając do małżeństwa. Dlatego Myndigheten för ungdoms- och civilsamhällesfrågor (MUCF) – Urząd ds. Młodzieży i Społeczeństwa Obywatelskiego otrzymał zadanie przygotowania analizy tego problemu i zaproponowania rekomendacji jak go rozwiązać. Ale minister podkreślił, że już dzisiaj w Szwecji karalne jest zmuszanie ludzi do czegokolwiek. Wiele osób domaga się jednak, żeby nawracanie na heteroseksualność zostało wpisane literalnie do katalogu przestępstw w Szwecji.

Niepokojące wyniki raportu MUCF

1 marca 2022 roku ukazał się wspomniany raport MUCF pt.: „Unga hbtq-personers utsatthet för omvändelseförsök i Sverige”. Jego autorzy potwierdzają niepokojące doniesienia medialne. W ogólnoszwedzkiej ankiecie przeprowadzonej w 2021 przez MUCF wzięło udział ok. 6 000 osób w wieku 16-25 lat. Okazało się, że 1 z 5 (18%) przebadanych była przynajmniej raz narażona na naciski ukrywania tożsamości seksualnej. Młode osoby LGBT wymieniały, że były zmuszane do życia według oczekiwań rodzin, wspólnoty religijnej czy otoczenia. Wśród najczęściej wskazywanych gróźb lub działań podejmowanych w ramach prób nawracania na „właściwą” orientację było: wywiezienie ze Szwecji, wysłanie w „wychowawczą podróż”, aranżowanie małżeństw, ale też głodzenie, przemoc seksualna, psychiczna i izolacja.

Liberałowie od dawna działają w Szwecji na rzecz zakazu terapii konwersyjnej. Po ukazaniu się raportu MUCF Robert Hannah z partii Liberałów w komentarzu dla „Aftonbladet” określił próby nawracania na heteroseksualność szaleństwem i „czystym terrorem psychicznym”, „hokus pokus” i „współczesnymi czarami”. Socjaldemokraci już jakiś czas temu złożyli w Riksdagu propozycję zmiany prawa (motion). Po opublikowaniu niepokojących danych w raporcie MUCF, również politycy konserwatywno-liberalnych Moderatów i Partii Centrum zaczęli domagać się wprowadzenia do katalogu przestępstw terapii konwersyjnej. Dodatkowe nagłośnienie przez „Aftonbladet”, „Dagens Nyheter” i SVT praktyk stosowanych przez wspólnoty religijne daje nadzieją na przyspieszenie sprawy. Annie Lööf napisała 3 dni temu na swoim koncie na Instagramie:

„Ani jednej więcej korony z pieniędzy podatników na terapię konwersyjną”

Annie Lööf, szefowa Partii Centrum (Centerpartiet)

Domaga się też powstrzymania państwowych dotacji dla związków wyznaniowych, które łamią prawa człowieka. I dodaje, że jej partia zawsze będzie wspierać prawo do wybierania miłości zgodnie z sercem.

Czy osoby LGBT mogą czuć się bezpiecznie w Szwecji?

Szwecja jest krajem, w którym schronienie znalazło wiele osób niezgadzających się na prześladowanie ich z powodu tożsamości seksualnej. Jak dramatycznie wygląda sytuacja w Polsce pokazuje m.in. dr Sylwia Spurek w swoim podkaście „Prawo Spurek”. W odcinku 6 „Nie ma praworządności bez równości” (dostępny na Spotify) rozmawia z dr Anną Strzałkowską o życiu w tęczowej rodzinie w Polsce. I jeśli ktoś lubi się bać, to powinien wysłuchać tej rozmowy. Nie potrafię sobie wyobrazić bardziej inkluzywnego kraju niż Szwecja, w której powstała pierwsza na świecie kooperatywa mieszkaniowa z mieszkaniami dla seniorów LGBT, do której pielgrzymuje cały zachwycony świat. W 2009 roku w Svenska Kyrkan – Kościele Szwedzkim wyświęcono na biskupkę Evę Brunne, która żyje w zarejestrowanym związku partnerskim i ze swoją partnerką wychowują razem syna. Kościół Szwedzki poparł prawo do adopcji dzieci przez pary jednopłciowe. To pierwszy kraj na świecie, w którym osoba trans została ministrą. I to nie jedyne dowody otwartości i szacunku dla ludzi w Szwecji.

Ale niepokoje wyrażone niedawno przez szwedzkie polityczki, z premierą Magdaleną Andersson na czele przy okazji zaostrzenia dostępu do aborcji w USA, można powtórzyć i w temacie praw osób LGBT. W Szwecji istnieją skrajnie konserwatywne, prawicowe organizacje, a aktywność niektórych polityków potwierdza rozbieżności pomiędzy lansowaną w mediach oficjalną linią partii a ich działalnością. Piszę o tym w poprzednim tekście: „Kontrakt aborcyjny gwarantem prawa do aborcji w Szwecji?”.

Dziennikarka Lotta Ilona Häyrynen w artykule „Porta Ebba Busch från Prideparaden„, opublikowanym na łamach Aftonbladet.se przypomina, jak niegdyś Ebba Busch tłumaczyła się ze swojego uczestnictwa w Pride, wyjaśniając, że pójście na paradę nie było dla niej łatwe. Liderka Chrześcijańskich Demokratów – jak pisze Häyrynen twierdziła, że parady służą seksualizacji społeczeństwa. Politycy widząc ogromne społeczne poparcie dla osób LGBT chętnie pokazują się na marszach równości. Ale czasami można odnieść wrażenie, że służy to wyłącznie PR. Po opublikowaniu reportażu w „Dagens Nyheter”, gdzie padło nazwisko Ebby Busch, liderka Kristdemokraterna została poproszona o komentarz. W Sveriges Radio twierdziła, że jest przeciwniczką nawracania na heteroseksualność.

Tworzenie prawa w demokratycznym państwie

Wróćmy więc do pytania postawionego na początku. Odpowiedź na to, jak to możliwe, że w zsekularyzowanej Szwecji dopuszczalne są praktyki typu nawracanie na heteroseksualność, co kompletnie jest sprzeczne ze szwedzkimi wartościami jest nieco trudna do zrozumienia w Polsce. Szwedzka wolność wyznań i słowa daje gwarancję dla ekspresji poglądów, które nie mieszczą się w katalogu szwedzkich wartości. Ten paradoks jest filarem demokracji w Szwecji. Społeczeństwo samoreguluje eskalację pewnych zjawisk poprzez tzw. pracę u podstaw, organizowanie się w stowarzyszenia, szeroko pojętą edukację. To, że obecnie tak wiele się mówi o związkach wyznaniowych korzystających z dotacji państwowych a jednocześnie oferujących usługi nawracania na „właściwą” orientację seksualną jest częścią tego systemu samoregulacji. Osoby dotknięte tego typu wykluczeniem, zgłaszały problemy organizacjom pomocowym. Te alarmowały media i polityków. Dziennikarze śledczy zaczęli prowadzić dochodzenia i przygotowywali materiały dokumentujące narastanie tego typu praktyk w Szwecji.

To, że tak dużo się obecnie mówi o „leczeniu homoseksualności”, naciskach na zmianę tożsamości seksualnej oznacza jedynie to, że społeczeństwo na bieżąco trzyma rękę na pulsie, zauważyło problem, którego rozwiązania oczekuje od władz. Elementem systemowej zmiany prawa w Szwecji jest debata publiczna. To tutaj w polemikach medialnych, podczas seminariów, webinarów, konferencji roztrząsa się najważniejsze sprawy. Służy to nie tylko naświetleniu danego problemu z różnych punktów widzenia, ale też edukowaniu na masową skalę. W Szwecji nieustannie trwa dialog pomiędzy silnym społeczeństwem obywatelskim a rządem. Z organizacji pozarządowych, mediów problemy trafiają do polityki a z polityki do mediów i społeczeństwa i stają się przedmiotem analiz sektorowych. Kolejnym etapem są raporty, sprawozdania, badania, których wyniki ponownie stają się przedmiotem ogólnoszwedzkiej debaty. Ostatnim elementem tego procesu jest zmiana prawa. Wolnego od bzdur, niedorzeczności i dziur typowych dla państw, które klepią ustawy na kolanie, przepychając je cichcem nocą.

Wesprzyj mnie:

Jeśli chcesz mnie wesprzeć w tworzeniu podobnych treści, uważasz że to co robię jest wartościowe lub po prostu ciekawe i dostarcza nowej wiedzy na temat krajów nordyckich, to teraz możesz to zrobić na:

buycoffee.to/szkicenordyckie

Źródła – nawracanie na heteroseksualność w Szwecji:

  1. Susanna Kierkegaard „Riktig chock att Busch kopplas till antigaykyrkan”, Aftonbladet.se, 5.07.2022. Dostęp: 6.07.2022, godz. 13:25.
  2. Lotta Ilona Häyrynen „Porta Ebba Busch från Prideparaden”, Aftonbladet.se, 11.06.2022. Dostęp: 6.07.2022, godz. 13:57.
  3. RFSL „Omvändelseterapi inom frikyrkan”, 16.02.2022. Dostęp: 6.07.2022, godz. 16:54.
  4. „Ett förbud mot omvändelseterapi
  5. Skriftlig fråga 2020/21:2349 av Arman Teimouri (L)”, www.riksdagen.se, 26.03.2021. Dostęp: 6.07.2022, godz. 17:29.
  6. „Skandale, afery i moralizatorstwo – ewangelikalna wiarygodność pod ostrzałem”, www.ekumenizm.pl, 23.09.2021. Dostęp: 6.07.2022, godz. 17:37.
  7. „Ett förbud mot omvändelseterapi, Svar på skriftlig fråga 2020/21:2349 besvarad av Justitie- och migrationsminister Morgan Johansson (S)”, www.riksdagen.se, 7.04.2021. Dostęp: 6.07.2022, godz. 18:28.
  8. Matilda Thorén „Så utsätts unga hbtq-personer för omvändelseterapi i Sverige”, www.qx.se, .03.2022. Dostęp: 6.07.2022, godz. 20:36.
  9. Matilda Thorén „Så utsätts unga hbtq-personer för omvändelseterapi i Sverige”, www.qx.se, .03.2022. Dostęp: 6.07.2022, godz. 20:36.
  10. Raport „Unga hbtq-personers utsatthet för omvändelseförsök i Sverige”, www.mucf.se, 1.03.2022.
  11. TT „Ökat tryck på att förbjuda omvändelseterapi”, www.kristianstadsbladet.se, 22.04.2022. Dostęp: 7.07.2022, godz. 13:10.
  12. Karin Fallenius „Lena kom ut som homosexuell i frikyrkan”, www.svt.se, 3.01.2022. Dostęp: 7.07.2022, godz. 13:17.
  13. Jennifer Snårbacka „Homosexuella erbjöds omvändelse i Hillsong”, www.expressen.se, 5.07.2022. Dostęp: 7.07.2022, godz. 13:26.
  14. Lova Olsson „Ebba Busch tar avstånd från omvändelseförsök av hbtq-personer”, sverigesradio.se, 5.07.2022. Dostęp: 7.07.2022, godz. 13:35.
  15. Am/PAP/”GW” „Kościół w Szwecji ma biskupa – lesbijkę”, www.newsweek.pl, 9.11.2009. Dostęp: 7.07.2022, godz. 13:56.
  16. Nadya Abbasi, Emma Rosdahl, Emilia Lindell „Robert Hannah: Jag kräver att de tillsätter en utredning”, www.aftonbladet.se, 31.05.2022. Dostęp: 7.07.2022, godz. 14:16.