Kategorie
Kraje nordyckie

Mieszkanie za darmo w Sztokholmie

Svenska Bostäder to miejska spółka ze Sztokholmu, która buduje gminne mieszkania z negocjowanymi czynszami. I jedna z największych szwedzkich miejskich spółek budowlanych. Takie mieszkanie otrzymuje się od gminy ZA DARMO. Wynajmuje się je tak długo, dopóki się z niego nie zrezygnuje. Nie trzeba mieć żadnego wkładu własnego, ani nie spłaca się jakiegoś cząstkowego kredytu mieszkaniowego. Dodatkowo cenę najmu za lokatora negocjują partnerzy rynku mieszkaniowego. Stąd warto po zamieszkaniu w takiej nieruchomości zostać członkinią stowarzyszenia najemców czynszowych Hyresgästföreningen. Przydaje się to szczególnie w przypadku sporów, wówczas ma się po swojej stronie silną organizację z doradztwem prawnym w komplecie. Żeby otrzymać mieszkanie za darmo w Sztokholmie nie trzeba być mieszkanką Sztokholmu. 1 stycznia 1997 decyzją Riksdagu wprowadzono bowiem „rikskön” – ogólnokrajową kolejkę mieszkaniową i odtąd miejsce w kolejce jest kryterium determinującym kolejność przyznawania mieszkań. W kolejce po mieszkanie może się ustawić każda osoba, która skończyła 18 lat, ma szwedzki PESEL czyli „personnummer” lub szwedzki numer porządkowy – „samordningsnummer”.

Miasto Sztokholm buduje mieszkania pod wynajem

Historia Svenska Bostäder sięga okresu II wojny światowej. Najpierw powstała spółka akcyjna AB Svenska Bostäder założona 16 lutego 1944 przez Baltazara Lundströma. Miasto Sztokholm postanowiło odkupić ją w 1947 i ruszyło z budową mieszkań. Pierwszym projektem budowlanym miasta była inwestycja w Kärrtorp, gdzie powstało 869 mieszkań. A pierwszym dyrektorem spółki był socjaldemokrata Albert Aronson. Jego determinacji Sztokholm zawdzięcza realizację najciekawszych założeń urbanistycznych. Po zbudowaniu osiedli w Tallkrogen i Björkhagen zainteresowano się koncepcją miasta ABC i tak powstała jego emanacja w Vällingby, gdzie mieści się obecnie główna siedziba spółki. To właśnie w idyllicznym Vällingby zamieszkało młode małżeństwo Lisbet i Olof Palme, późniejszy premier Szwecji, ale też rodzice Johna Ausoniusa – Mężczyzny z laserem, strzelającego do imigrantów w Uppsali i Sztokholmie, którego opisał w książce pod tym samym tytułem Gellert Tamas. Wkrótce potem ruszyła budowa przedmieść w Hässelby, Bredäng i Skärholmen. Pod koniec lat 60. i na podczas lat 70. Svenska Bostäder budowały rocznie ponad tysiąc nowych mieszkań w Östberga, Tensta, Hjulsta. A inwestycja mieszkaniowa, która ruszyła w 1973 w Husby i Akalla sprawiła, że powstało wtedy niemal 6 000 nowych mieszkań. Zapotrzebowanie na mieszkania było jednak tak duże, że spółka zaangażowała się dodatkowo w projekty inwestycyjne poza miastem w Botkyrka, Salem, Tyresö i Huddinge.

Rząd przestaje dotować budowę mieszkań czynszowych

Decyzją Riksdagu od 1 lipca 1979 spółka przestała budować nowe mieszkania z pomocą dotacji państwowej i stała się zarządcą już istniejącej infrastruktury. Wprawdzie wciąż prowadzono prace budowlane, ale były one związane raczej z przebudową już istniejących budynków, głównie w centrum miasta na przykład pod potrzeby seniorów. W latach 80. zmieniono sposób zarządzania, z centralnego oddając władzę najemcom i tak to funkcjonowało do 2006, odkąd spółka podlega ustawie o mieszkaniach czynszowych, która nakłada na nią obowiązek przeprowadzania regularnych renowacji mieszkań: m.in. tapetowania, malowania. W 1991 Svenska Bostäder kupiły 91% akcji w spółce AB Stadsholmen, która posiadała 1 500 mieszkań i dom kultury w Sztokholmie. Lata 90. to okres sprawowania władzy przez prawicową większość i bardzo krytykowany okres wyprzedaży mienia komunalnego.

Svenska Bostäder prowadzi obecnie działalność w 4 dystryktach: Järva, Söderort, Västerort oraz Innerstaden. Spółka córka Stadsholmen zarządza nieruchomościami o dużej wartości historycznej. Järva to głównie mieszkania zbudowane w latach 70. Teraz prowadzone są tam prace modernizacyjne również te, które mają zmniejszyć koszty utrzymania. To obszar Szwecji, gdzie jest najwięcej paneli fotowoltaicznych. Dystrykt Söderort obejmuje głównie nieruchomości w Bagarmossen, Bredäng i Kärrtorp. Większość z nich powstała w latach 40., 50. i 60. XX wieku. Ale znajduje się tam też nowe budownictwo. Większość mieszkań w dystrykcie Västerort powstało w latach 50. XX w. a znakomita ich większość mieści się w Hässelby, Vällingby, Grimsta i Blackeberg.

Na czele zarządu spółki stoi obecnie Clara Lindblom z Vänsterpartiet – partii Lewicy. Clara jest Szwedką z polskimi korzeniami, co nieustannie przypominam przy każdej okazji, bo naprawdę duma rozpiera widząc jak fantastycznie zmienia Sztokholm.

Gdzie znaleźć bezpłatne mieszkania w regionie sztokholmskim?

Pewnie się zastanawiasz, jak się zapisać do kolejki mieszkaniowej. Już wyjaśniam. Od 2003 pośrednictwo odbywa się na stronie internetowej Bostadsförmedlingen. Organizacja zatrudnia ok. 100 osób i wchodzi w skład koncernu Stockholms Stadshus AB, którego właścicielem jest miasto Sztokholm. Zaletą Bostadsförmedlingen jest to, że można tu wyszukiwać mieszkania w całym regionie sztokholmskim.

Organizacja powstała w 1947 i od tej pory uczestniczyła w najmie 670 000 mieszkań. Pod koniec lat 40. w kolejce mieszkaniowej w Sztokholmie zapisanych było 40 000 osób. A mieszkań było tak mało, że chętnych do przeprowadzki do stolicy odstraszano na stacjach kolejowych i na przedmieściach plakatami informującymi o braku mieszkań w mieście. Pierwsze biuro pośrednictwa mieściło się na Kungsholmsgatan 16. Pod koniec lat 50. w kolejce mieszkaniowej na mieszkania czekało już 100 000 osób. I to wówczas Socjaldemokracja wymyśliła program Miliona Mieszkań – Miljonprogrammet. W latach 1964-1975 partia zbudowała ponad milion nowych mieszkań w całej Szwecji. Doszło wręcz do tego, że było ich tak dużo, że wiele stało pustych. Jeszcze do lat 80. mieszkania przyznawano według potrzeb oczekujących, obecnie tylko w wyjątkowych okolicznościach można ominąć kolejkę. Miejsce na liście kolejkowej jest najważniejszym kryterium.

Korzystanie z usług portalu kosztuje 200 koron rocznie. Każda sztokholmska gminna spółka budowlana ma obowiązek zamieszczenia ogłoszeń najmu na stronie Bostadsförmedlingen, a dodatkowo władze organizacji zachęcają prywatne osoby do ogłaszania się na jej stronach. W 2021 niemal połowa ogłoszeń pochodziła właśnie od prywatnych osób.

Jak długo czeka się na mieszkanie za darmo w Sztokholmie?

Średnio w 2021 trzeba było odstać 9 lat i dwa miesiące w kolejce mieszkaniowej, żeby dostać od gminy mieszkanie za darmo w Sztokholmie. W niektórych, najbardziej atrakcyjnych lokalizacjach czeka się jednak na mieszkanie nawet 20 lat, ale w innych mieszkanie otrzymuje się od ręki. Dla przykładu na przełomie 2019/2020 w kolejce zapisanych było 674 720 osób a czas oczekiwania na mieszkanie w 2019 wyniósł średnio 10,5 lat. W chwili, gdy piszę ten artykuł na stronie portalu znajduje się 827 wolnych mieszkań, które są podzielone na mieszkania dla studentów, osobne dedykowane osobom młodym, seniorom i pozostałym. Ale są też mieszkania z krótszym okresem oczekiwania, na przykład obecnie w Barkarbystaden w Järfälla. Chodzi o to, że każde mieszkanie ma własną kolejkę mieszkaniową a niektóre nie cieszą się zbytnią popularnością. Każdy na stronie portalu rezerwuje sobie samodzielnie kolejkę do konkretnego mieszkania. Warto sprawdzać codziennie portal, bo lista wolnych mieszkań jest na bieżąco aktualizowana. W ogłoszeniu można znaleźć informacje na przykład o tym jak długo średnio czeka się na mieszkanie w danej lokalizacji.

Oglądanie mieszkania – visning

Jeśli mieszkanie z listy kolejkowej zwolni się to osoby, które są najwyżej na liście kolejkowej zapraszane są na „visning”, czyli oglądanie mieszkania. Na stronie Bostadsförmedlingen w zakładce „Mina sidor” trzeba oczywiście potwierdzić, że jest się nadal zainteresowaną daną nieruchomością. Hyresvärd, czyli zarządca nieruchomości wcześniej informuje, co na takie spotkanie należy ze sobą zabrać a szczegóły zamieszczone są w ogłoszeniu o najmie danego mieszkania. Typowe informacje, o jakie pyta zarządca to: 3 ostatnie wynagrodzenia, zaświadczenie o zatrudnieniu, informacja o tym, czy jest to etat czy część etatu, wysokość rocznego dochodu.

W przypadku spółek sztokholmskich, żeby zostać zaakceptowanym przez zarządcę trzeba spełnić dodatkowe wymogi:

  • Trzeba mieć środki na życie. Zarządca sprawdzi dochody i po opłaceniu czynszu trzeba mieć udokumentowaną dodatkową kwotę na życie. Od 1 stycznia 2023 to 5 717 koron na osobę dorosłą lub 9 445 koron (netto) w przypadku pary.
  • Referencje z poprzednich miejsc zamieszkania.

Nie zawsze oglądanie mieszkania jest na miejscu w nieruchomości. Może się zdarzyć, że zarządca nieruchomości pokaże jedynie rysunki lub zdjęcia mieszkania a czasem jest do digitalne oglądanie i dostaje się link do video z nagranym mieszkaniem. W przypadku oglądania mieszkania osobiście dostaje się zaproszenie na visning mailowo. I bardzo ważne jest potwierdzenie zainteresowania mieszkaniem zaraz po visningu. Jak się tego nie zrobi, to wypada się z kolejki. W przypadku „nyproducerade bostäder” – nowego budownictwa i mieszkań dla studentów nie organizuje się visningu. W tej chwili Svenska Bostäder ma 36 nowych inwestycji, które można zobaczyć w zakładce Nyproduktion. Po potwierdzeniu zainteresowania zarządca zleca ocenę sytuacji finansowej potencjalnego najemcy w Bisnode, który sprawdza, czy ma się opłacone kredyty, rachunki, jakąś inną nieruchomość, wystarczającą ilość kapitału, żeby utrzymać się w mieszkaniu. Warto pójść na oglądanie mieszkania nawet jeśli jest się na nieco dalszym miejscu w kolejce, bo na miejscu wiele się może zdarzyć.

Zaakceptowanie przez zarządcę

Osoba, która spełnia wszystkie warunki najmu dostaje „bostadserbjudande”, propozycję najmu. Jeśli stwierdzi, że jednak nie chce wynajmować tego mieszkania to propozycja trafia do kolejnej osoby z kolejki. Po zaakceptowaniu propozycji mieszkanie zostaje zarejestrowane na daną osobę. I to wszystko.

Jeśli spełnia się warunki opisane w najmie mieszkania otrzymuje się umowę najmu i po jej podpisaniu można już wprowadzić się do mieszkania. W kolejce mieszkaniowej warto jednak zostać i ma się w niej zagwarantowane miejsce o ile nadal opłaca się roczną składkę. Czas nalicza się w niej od początku, czyli od dnia wprowadzenia się do mieszkania. A dlaczego to ważne?

A co jeśli jednak mieszkanie okaże się niefajne?

Może się okazać, że z różnych powodów mieszkanie przestanie się komuś podobać. Pisałam w tekście o paleniu papierosów na balkonie w Szwecji o parze, która przez sąsiadów palaczy przeprowadzała się kilkakrotnie. I to właśnie na tego typu okoliczność warto zostać w kolejce mieszkaniowej. Może się też zdarzyć tak, że ktoś planuje powiększenie rodziny i może się zapisać na mieszkanie o większym metrażu.

Jeśli więc ktoś wprowadzi się do danego mieszkania czynszowego, hyresrätt i stwierdzi, że jednak chce mieszkać gdzieś indziej, to rozpoczyna proces szukania mieszkania w Bostadsförmedlingen od początku. A po podpisaniu nowego kontraktu najmu rozwiązuje stary i poprzednie mieszkanie wraca na listę kolejkową. Dodatkowo jeśli się było mieszkanką w jednej z gminnych spółek: Svenska Bostäder, Familjebostäder, Stockholmshem, Stadsholmen, Micasa to można się zapisać do „interna byteskön” – wewnętrznej kolejki wymiany mieszkań. Rejestracja do tej kolejki jest bezpłatna.

Svenska Bostäder realizuje też przedsięwzięcia wspierające mobilność na rynku mieszkaniowym. Razem z Kungliga Tekniska Högskolan przez najbliższe 3 lata będzie prowadzić na przykład projekt ułatwiający osobom senioralnym korzystną dla nich zamianę dużych mieszkań na mniejsze i lepiej dopasowane do ich potrzeb w późniejszym wieku.

Domokracja

Svenska Bostäder dba też o dobrostan lokatorów. Jesienią zeszłego roku spółka ruszyła z projektem „Hej”, czyli cześć. Chodziło o zachęcenie sztokholmczyków do pozdrawiania sąsiadów. W tym roku akcja idzie krok dalej i zachęca, żeby nie poprzestawać na „cześć”, tylko spróbować poznać się bliżej. I temu służy „hemokrati” – domokracja, akcja która jest pokłosiem pytania, jakie dyrektor spółki Stefan Sandberg zadał 24 000 najemcom pytając ich co chcieliby zmienić na osiedlach. I większość osób odpowiedziało, że chcą poznać swoich sąsiadów, mieć większy wpływ na nowe nasadzenia roślin, zmiany w otoczeniu budynków. Jedna z osób napisała wówczas, że chciałaby, żeby lokale użytkowe na osiedlach wykorzystać dla mieszkańców i dać im możliwość wspólnego spędzania czasu, spotkania się na kawie, zagrania w grę czy po prostu pobycia we wspólnym towarzystwie.

Władze miasta budują mieszkania dla studentów

Gmina dba też o budowę mieszkań dedykowanych studentom. Osoby rozważające studia w Sztokholmie mogą sprawdzić dostępność mieszkań studenckich na tej samej stronie Bostadsförmedlingen. Gmina buduje takie mieszkania w przemyślanych lokalizacjach, biorąc pod uwagę zarówno dojazd do uczelni, ale też dostępność infrastruktury potrzebnej podczas studiów. To nie tylko ułatwia podejmowanie decyzji o studiach w Sztokholmie, ale też minimalizuje ryzyko konfliktów, o które nietrudno, gdy sąsiaduje się z imprezującymi studentami. Z ciekawości sprawdziłam ceny najmu mieszkań dla studentów. I dla przykładu w Norra Djurgården można wynająć kawalerkę o powierzchni 28 m kw w cenie 7 996 koron, czyli 3 095 zł. Pod tym samym adresem jest też dwupokojowe mieszkanie studenckie o powierzchni 43 m kw. w cenie 10 704 koron, czyli 4 143 zł.

Miasto buduje oczywiście kolejne nowe mieszkania studenckie na przykład w centrum Östberg, gdzie będzie można wynająć jedno i dwupokojowe mieszkania z własną łazienką, kuchnią i umeblowanymi tarasami do wspólnego użytku. Każde mieszkanie ma zaplanowane miejsce parkingowe dla rowerów a dodatkowo pomieszczenie, w którym można będzie wykonać proste naprawy roweru. Budynek został zaplanowany w pobliżu biblioteki, domu kultury, ale też małej gastronomi. W odległości 140 metrów znajduje się przystanek autobusowy, skąd można dojechać do miejsc przesiadkowych. Łatwo więc będzie się można stąd dostać do kilku uczelni. Można też zobaczyć jak zaprojektowano mieszkania jednopokojowe oraz dwupokojowe. Na stronie Bostadsförmedlingen trzeba się zarejestrować na pół roku przed wprowadzeniem i pod zakładką Mina sidor (Moje strony) podać, gdzie się studiuje. A jeśli ktoś szuka mieszkanie studenckie, w którym obowiązuje zakaz palenia, to polecam kampus Albano, gdzie 1 000 mieszkań będzie wolnych od dymu.

W Polsce partia RAZEM idzie do wyborów z polityką mieszkaniową, która jest podobna do modelu szwedzkiego. W tym temacie polecam konto Agnieszki Smorędy na IG oraz na FB. Dorota Olko chce się zająć budową i renowacją akademików, bo brak miejsc w akademikach nie może być powodem rezygnacji ze studiów. To dlatego głosuję na RAZEM.

Przydatne informacje? Postaw mi kawę:

Buycoffee.to/szkicenordyckie

Źródła – Mieszkanie za darmo w Sztokholmie:

  1. www.svenskabostader.se.
  2. https://bostad.stockholm.se.
  3. Svenska Bostäder – Wikipedia. Dostęp: 25.09.2023, godz. 10:09. Link: https://sv.wikipedia.org/wiki/Svenska_Bost%C3%A4der.
  4. Svenska Bostäder „Rökfria studentbostäder på campus Albano”, 29.1.2021. Dostęp: 24.09.2023, godz. 19:28. Link: https://via.tt.se/embedded/release/3321074/rokfria-studentbostader-pa-campus-albano?publisherId=3236439&lang=sv.
  5. Svenska Bostäder „Svenska Bostäder och KTH partners i nytt innovationsprojekt”, 4.09.2023. Dostęp: 24.09.2023, godz. 13:42. Link: https://via.tt.se/embedded/release/3365789/svenska-bostader-och-kth-partners-i-nytt-innovationsprojekt?publisherId=3236439&lang=sv.
  6. Svenska Bostäder „Hej, för ökad trygghet i Stockholm”, 18.09.2023. Dostęp: 24.09.2023, godz. 14:02. Link: https://via.tt.se/embedded/release/3370943/hej-for-okad-trygghet-i-stockholm?publisherId=3236439&lang=sv.
  7. Ceny podane w artykule przeliczyłam według kursu średniego walut NBP z 22 września 2023, 1 korona szwedzka = 0,3871 zł.