„Podczas gdy Iran morduje swój własny naród, Rosja bombarduje cywili w Ukrainie a Białoruś używa uchodźców jako broń, ich ambasadorzy są zaproszeni na salony, żeby wraz z królem wziąć udział w gali wręczenia nagród. To nie jest w porządku” – napisała na X Abir Alsahlani, europarlamentarzystka z ramienia Centerpartiet zachęcając do bojkotu tegorocznej uroczystości wręczenia nagród Nobla. „Nie wezmę udziału w uroczystościach noblowskich, w których uczestniczy reprezentant rosyjskiego reżimu, gdy w tym samym czasie na Ukrainę spadają bomby” – napisała na X szefowa partii Lewicy Nooshi Dadgostar. „Tak długo jak Rosja prowadzi wojnę w Ukrainie nie mogę uczestniczyć w tej samej uroczystości co jej ambasador” – dodał na X szef Partii Centrum Muharrem Demirok, który potem w rozmowie z SVT skwitował decyzję Fundacji jako „przeraźliwie złą” i „niezrozumiałą”. „Nie ma czego świętować razem z ambasadorem Rosji” – skomentowała na X Märta Stenevi. „Porządni szwedzcy politycy, mający jakikolwiek kompas demokratyczny i moralny, nie imprezują z przedstawicielami Rosji, Białorusi i Iranu. Punkt” – napisał na Facebooku Jimmie Åkesson. Szef Liberałów Johan Pehrson stwierdził, że „nie zamierza wnosić toastów z rosyjskim ambasadorem podczas gdy Putin kontynuuje swoją ohydną i krwawą napaść na Ukrainę”. Magdalena Andersson przekazała za pośrednictwem swojego rzecznika prasowego, że jeszcze nie otrzymała zaproszenia na uroczystości, więc nie może się ustosunkować, ale według niej „Komitet Noblowski powinien się poważnie zastanowić co oznacza zapraszanie na ceremonię reprezentanta reżimu, który prowadzi okropną i nielegalną wojnę w Ukrainie a poza tym groził Szwecji”.
Nieporozumienie z zaproszeniem?
Informacja, że na tegoroczną uroczystość wręczenia Nobla zaproszeni zostaną ambasadorzy Rosji, Białorusi i Iranu wywołała falę krytyki w Szwecji. Rzeczniczka prasowa Nobelstiftelsen – Fundacji Noblowskiej Rebecka Oxelström uspokoiła, że doszło do nieporozumienia, bo ambasadorzy zostali zaproszeni na ceremonię wręczenia nagród w Konserthuset a nie na bankiet, który ma potem miejsce w Blå Hallen. Przewodniczący zarządu Fundacji Vidar Helgesen stwierdził, że jej rolą nie jest zabieranie głosu w politycznych czy dyplomatycznych kwestiach, i że zmiana decyzji nie świadczy o legitymizowaniu tego, co robią państwa reprezentowane przez ambasadorów, a jest jedynie powrotem do zasad, jakimi wcześniej kierowała się Fundacja. Dziennikarz i pisarz Per Svensson w wypowiedzi dla SVT Nyheter stwierdził, że motywy Fundacji są „ekstremalnie naiwne” i „destruktywne”, biorąc pod uwagę prestiż Nagrody i to jak inne instytucje mogą zmienić swoje decyzje co do obecności reżimowych państw podczas ważnych międzynarodowych uroczystości.
Andrij Płachotniuk, ambasador Ukrainy w Szwecji na X zwrócił się z prośbą o wycofanie się z decyzji i pytał,
„co zaszło od zeszłego roku, gdy to Fundacja zajęła jasne stanowisko opowiadając się za pokojem i na rzecz humanizmu?”.
I zastanawiał się, „czy Rosja zaprzestała masowych ataków na ukraińskie miasta? Czy jej oddziały wycofały się z okupowanych ukraińskich terenów? Czy wszystkie porwane dzieci, cywilni jeńcy i jeńcy wojenni zostali przekazani Ukrainie?”. Ambasador uważał, że decyzja Fundacji może zostać przez Rosję odebrana jako akceptację dla jej brutalnych działań.
Szwedzcy Demokraci zaproszeni na uroczystości noblowskie
Na domiar złego, postanowiono też na grudniowe uroczystości wręczenia Nobla zaprosić „reprezentantów wszystkich partii, którzy w demokratycznych wyborach mają reprezentację parlamentarną w Szwecji” – jak czytamy w informacji prasowej, która ukazała się w czwartek, 31 sierpnia 2023 na stronie Fundacji. A to oznacza, że szef Szwedzkich Demokratów jest mile widziany na uroczystości. Fundacja przypomina, że Alfred Nobel chciał nagradzać tych, którzy „najwięcej wnieśli dla ludzkości” a kłóci się z tym „polaryzacja, populizm i nacjonalizm”. I chociaż z informacji wybrzmiewa, że o tym przypomina coroczna uroczystość wręczenia nagród Nobla, to trudno znaleźć wytłumaczenie dla takiego zwrotu Fundacji, jak dotąd dość kategorycznej w temacie niezapraszania SD. A od wejścia w 2010 do Riksdagu Szwedzcy Demokraci nie byli zapraszani na uroczystości. Fundacja swoją stanowczość w niezapraszaniu SD motywowała tym, że „Nagroda Nobla opiera się na szacunku dla nauki, kultury, humanizmu i internacjonalizmu”, i że uroczystości noblowskie są okazją do podkreślania ich znaczenia a
„Szwedzcy Demokraci nie są partią jak każda inna. Korzeniami partii jest prawicowy ekstremizm a działania przedstawicieli partii pokazują brak szacunku dla podstawowej zasady, że wszyscy ludzie są sobie równi i mają równe prawa – bez względu na kolor skóry, pochodzenie czy religię”.
Ani korzenie partii, ani jej działalność nie zmieniła się. Ostatnio, właśnie z tego powodu, opozycja domagała się odwołania Richarda Jomshofa. Zmianę frontu Fundacji i zaproszenie szefa Szwedzkich Demokratów na uroczystości grudniowe, Jimmie Åkesson skomentował na Facebooku pisząc, że „niestety jest zajęty w tym dniu” – Tyvärr är jag upptagen den dagen.
Fundacja Noblowska zmienia decyzję
W sobotę, 2 września zarząd Fundacji zmienił decyzję. Stało się to w niecałą godzinę po tym, jak Ekot, program informacyjny Szwedzkiego Radia przekazał komentarz ze strony Kungahuset – Dworu Królewskiego, który ocenił pomysł z zapraszaniem ambasadorów jako „förvånande”, co można przetłumaczyć i jako „zaskakujący” i „dziwny”. I chociaż nie padły ze strony Dworu wiążące informacje o bojkocie uroczystości, to w języku dyplomacji można było odebrać to jako wyrażenie implicite sugestii, że to niestosowny pomysł.
Vidar Helgesen w rozmowie z „Aftonbladet” przyznał wprawdzie, że Fundacja spodziewała się debaty, ale dodał, że nie o takim zasięgu. A decyzję Fundacji nagłośniły m.in. CNN, BBC i „Washington Post”. Zaprzeczył, że swoją decyzję zarząd zmienił pod wpływem wypowiedzi ze strony Dworu Królewskiego. Z kolei w rozmowie z SVT wzbraniał się przed przyznaniem, że krytyka pod adresem Fundacji była uzasadniona. Stał na stanowisku, że decyzja o zaproszeniu wszystkich była słuszna – „rätt och riktigt”, ale skoro lista gości odciąga uwagę od nagrody jako takiej, to Fundacja ponownie zrobi odstępstwo od zwyczajowej praktyki i ambasadorzy Rosji, Białorusi i Iranu ponownie nie zostaną zaproszeni na uroczystości. Ale tylko w Sztokholmie, bo na uroczystości wręczenia Pokojowej Nagrody Nobla w Oslo mogą wpaść. W Norwegii bowiem nie protestowano.
Sobotnia zmiana frontu spotkała się w Szwecji z przejawami ulgi i radości. Margareta Thorgren, szefowa biura informacji na Dworze Królewskim przekazała, że zmiana decyzji została przez rodzinę królewską odebrana pozytywnie. Märta Stenevi napisała, że jest „niewiarygodnie zadowolona”. „Dobra i potrzebna decyzja zarządu Fundacji Noblowskiej” – napisał w komentarzu dla „Aftonbladet” premier Ulf Kristersson dodając, że „pokazała, że cała Szwecja stoi po stronie Ukrainy”. Marszałek Andreas Norlén dodał, że „podczas, gdy cały świat, robi co może, żeby izolować Rosję skazując ją na poniesienie możliwie największej ceny za brutalną wojnę, byłoby niezmiernie trudno szwedzkim władzom państwowym brać udział w uroczystości, na którą zaproszono ambasadora Rosji”. Oleh Nikołenko, rzecznik MSZ w Kijowie napisał na Facebooku, że liczy na podobną decyzję w Oslo.
Buycoffee.to
Jeśli chcesz docenić moją pracę włożoną w napisanie tego artykułu postaw mi wirtualną kawę.
LH.pl
Jeśli chcesz docenić moją pracę możesz mnie wesprzeć kupując usługi u polskiego dostawcy hostingu: https://www.lh.pl, u którego od początku tworzę Szkice Nordyckie na własnej domenie. Z moim kodem rabatowym: LH-20-57100 otrzymasz obniżony koszt hostingu w pierwszym roku o 20% a ja prowizję od LH.pl tak długo jak będziesz ich klientem / klientką.
Źródła – Bojkot uroczystości noblowskich, na które zaproszeni mają być ambasadorowie Rosji, Białorusi i Iranu:
- SVT Nyheter „Jimmie Åkesson får inte gå på Nobelfesten”, 25.10.2022. Dostęp: 3.09.2023, godz. 11:57. Link: https://www.svt.se/nyheter/inrikes/akesson-portas-fran-nobelfesten.
- „Ny praxis för inbjudningar till Nobelprisceremonin och banketten”, 31.08.2023. Link: https://www.nobelprize.org/press-swedish/.
- Natalie Radlovacki „Nobelstiftelsens vd: Därför är ryska ambassadören välkommen”, 31.08.2023. Dostęp: 3.09.2023, godz. 11:53. Link: https://www.svt.se/kultur/praxis-bruten-jimmie-akesson-valkomnas-till-nobelfesten.
- Ebba Thornéus „Nobelstiftelsen om kritiken: Inte inbjudna till festen”, 1.09.2023. Dostęp: 1.09.2023, godz. 18:27. Link: https://www.aftonbladet.se/nyheter/a/gEAdea/nobelstiftelsen-om-kritiken-inte-inbjudna-till-festen.
- Ebba Thornéus, Fredrik Björkman, Olof Svensson, Nora Fernstedt „Partiledare bojkottar Nobelfesten – regeringen vacklar”, 1.09.2023. dostęp: 19:51. Link: https://www.aftonbladet.se/nyheter/a/y6M5pE/ulf-kristerssons-kritik-mot-arets-nobelfest-stor-forvaning.
- SVT Nyheter „Kritiken mot Nobelinbjudningarna: Chockerande och obegripligt”, 1.09.2023. Dostęp: 3.09.2023, godz. 11:24. Link: https://www.svt.se/kultur/hor-kritiken-mot-att-ryssland-och-iran-bjuds-in-till-nobelfirandet.
- Ekot „Talmannen: Hade varit svårt att medverka”, 2.09.2023. Dostęp: 7.09.2023, godz. 11:02. Link: https://sverigesradio.se/artikel/talmannen-hade-varit-svart-att-medverka.
- TT, Oscar Lundberg „Nobelstiftelsen backar från kritiserade beslutet”, 2.09.2023. Dostęp: 3.09.2023, godz. 9:35. Link: https://www.svt.se/nyheter/inrikes/nobelstiftelsen-backar-fran-kritiserade-beslutet.
- Anna Sjögren, Jessica Johansson „Nobelstiftelsen backar – ryske ambassadören inte välkommen”, 2.09.2023. Dostęp: 3.09.2023, godz. 10:17. Link: https://www.aftonbladet.se/nyheter/a/bg2XvB/nopbelstiftelsen-backar.
- Ekot „Kungahuset förvånat över Nobelstiftelsens inbjudan till Ryssland”, 2.09.2023. Dostęp: 3.09.2023, godz. 10:52. Link: https://sverigesradio.se/artikel/kungahuset-forvanat-over-nobelstiftelsens-inbjudan-till-ryssland.
- Vivvi Alström „Ukrainska kritiken: Beklagar djupt”, 2.09.2023. Dostęp: 3.09.2023, godz. 10:55. Link: https://www.svt.se/nyheter/utrikes/nobelbeslutet-vacker-reaktioner.