Kategorie
Kraje nordyckie

Szwedzi nie chcą donosić na nielegalnych imigrantów

Odkąd prawica ze Szwedzkimi Demokratami podpisała umowę Tidöavtalet coraz częściej mówi się, że koalicja zamienia społeczeństwo szwedzkie w społeczeństwo donosicieli. Chodzi o to, że politycy chcieliby, żeby pracownicy sektora publicznego zachowywali się proaktywnie i zawiadamiali Policję i Urząd Migracyjny, gdy natkną się na osoby nielegalnie przebywające w kraju. Obecnie, na przykład pracownicy opieki społecznej przekazują tego typu informacje jedynie na prośbę organów ścigania. Oisín Cantwell na łamach Aftonbladet.se skomentował ten pomysł pisząc, że dojdzie do stworzenia aparatu policyjnego, zbudowanego na donosach ze strony nauczycieli, bibliotekarzy, lekarzy. Daniel Swedin na łamach Arbetet.se dodał, że ludzie będą patrzeć na siebie jak na stojących w pasach startowych informatorów i potencjalnych przestępców. Pomysł z donoszeniem był jednym z najczęściej dyskutowanych punktów Tidöavtalet zaraz po tym, jak prawica i Szwedzcy Demokraci ogłosili współpracę pozwalającą im na przejęcie władzy. Nikt nie miał wątpliwości, że był częścią ustępstw prawicy pod adresem antyimigrancko nastawionej SD.

Czy społeczeństwo straci zaufanie do urzędników?

Gdy tylko upubliczniono Tidöavtalet a w ślad za nim poinformowano o ekspertyzie, która ma się przyjrzeć bliżej ustawodawstwu w zakresie donoszenia, przez kraj przelała się fala krytyki. Przeciwko zmianom prawa protestował Związek Nauczycieli Szwedzkich, organizacje lekarzy i pracowników opieki nad starszymi, bo to te grupy zawodowe mają najczęściej do czynienia z tzw. osobami bez papierów.

Protestują też politycy i to nie tylko opozycji. Zarząd gminy Malmö reprezentowany przez polityków z ramienia Socjaldemokracji, partii Zielonych i Liberałów przesłał do Regeringskansliet – Kancelarii Rady Ministrów list z informacją, że nie zamierza wypełniać obowiązku donoszenia na ludzi. A stało się to zaledwie kilka dni po tym, jak rząd postanowił zbadać czy można karać urzędników, którzy odmówią informowania Policji i Urzędu Migracyjnego o osobach nielegalnie przebywających w Szwecji. Władze Malmö uzasadniały odmowę tym, że taki obowiązek uderza w osoby w naprawdę trudnej życiowo sytuacji a jeśli urzędników będzie się zmuszać do donoszenia, to w efekcie społeczeństwo straci do nich zaufanie.

Ale innego zdania jest ministra ds. migracji Maria Malmer Stenergard, która uważa, że jest to właściwy krok w walce ze społeczeństwem cieni. Ministra w rozmowie z SVT podkreślała, że trzeba podjąć trudne decyzje, żeby uporządkować kwestie dotyczące imigracji. A podczas konferencji prasowej, pod koniec sierpnia 2023 podkreśliła, że współpraca różnych podmiotów i urzędów i wymiana pomiędzy nimi informacji jest potrzebna w celu „efektywnej polityki powrotów”. Rząd przekazał wówczas, że chciałby też zaostrzyć wewnętrzne kontrole cudzoziemców i wprowadzić prawo do losowego pobierania odcisków palców.

Nie można odmówić ministrze racji w tym, że rzeczywiście w Szwecji przebywają osoby, które do tego nie mają prawa. Podczas konferencji ministra mówiła o liczbie nawet 100 000 takich osób. Głośna była sprawa sprzątaczki pracującej bez pozwolenia na pracę, bez papierów, skazanej za kradzież, poszukiwanej i z nakazem opuszczenia Szwecji. Kobieta była zatrudniona przez firmę sprzątającą w domu ówczesnej premiery Magdaleny Andersson. Z drugiej strony znamy przypadki osób, którym odmówiono prawa pobytu, ale za którymi wstawiło się społeczeństwo i ostatecznie nie były deportowane. Rasmus Hansson, który na łamach Nyamitten.se poruszył tę kwestię uważa, że ministra się myli, bo brak zaufania do urzędników zaowocuje jedynie tym, że ludzie jeszcze bardziej będą się ukrywać i mniej ufać sobie nawzajem. Podobnego zdania jest Roko Kursar z partii Liberałów, który w komentarzu dla SVT podkreśla, że nie jest jedynym przedstawicielem partii, który uważa to za zły pomysł. Jeszcze nie tak dawno temu sam Tobias Billström, obecny minister spraw zagranicznych z ramienia konserwatywno-liberalnych Moderatów twierdził, że w Szwecji nie ma miejsca na prawo zmuszające innych do donoszenia na siebie, no chyba, że chodzi o „wschodnie Niemcy czy Północną Koreę”.

Na donosach ucierpią dzieci

Ci, którzy sprzeciwiają się zmienianiu Szwecji w społeczeństwo donosicieli podkreślają, jak te zmiany uderzą szczególnie w dzieci rodziców nielegalnie przebywających w kraju, dla których kontakt z panią w bibliotece, z panią z opieki społecznej czy nauczycielką jest często jedynym oparciem. Odbieranie go dzieciom jest „bezduszne i odrażająco okrutne”, jak pisze redaktor Nyamitten.se. Hansson przypomniał też, że takie dzielenie społeczeństwa na „wybranych” i tych, którzy im grożą to fundamenty faszystowskiego społeczeństwa i jeśli komuś służą to Szwedzkim Demokratom, których obecność na arenie politycznej jest ściśle związana z utrzymywaniem takiego podziału.

Związek zawodowy zrzeszający bibliotekarzy, pracowników kultury, branży reklamowej i PR – DIK przeprowadził wśród pracowników bibliotek ankietę, z której wynikało, że 9 na 10 osób jest bardzo krytycznie nastawionych do pomysłu donoszenia na innych. Na łamach „Altinget” szefowa związku Anna Troberg opublikowała list otwarty do ministry Marii Malmer Stengard, z którego dowiedzieliśmy się m.in., że związkowcy bezskutecznie zabiegali o spotkanie z polityczką. Wybrali więc publiczną drogę, żeby jej przypomnieć, że donoszenie na osoby korzystające z bibliotek kłóci się z etyką panującą w zwodzie bibliotekarza, z zasadami w niego wpisanymi, ale też łamie ustawę o zawodzie bibliotekarza, ponieważ biblioteki mają być miejscami otwartymi dla wszystkich. I wraz z listem związek przekazał na ręce moderatki Marii Malmer Stengard petycję z 2 300 podpisami sprzeciwu.

Kto powinien donosić

Ale minister sprawiedliwości z ramienia konserwatywno-liberalnych Moderatów Gunnar Strömmer uważa, że trzeba uporządkować kwestię tego, kto przebywa w Szwecji nielegalnie. Nieco inaczej minister wyrażał się przed wyborami w 2018. Wtedy, jeszcze jako sekretarz partii, był krytycznie nastawiony do donoszenia Policji na sąsiada, u którego osoby bez prawa pobytu znalazły schronienie. Teraz minister chce rozdzielić dwie kwestie: donoszenie przez zwykłych ludzi i donoszenie przez pracowników sektora publicznego. Gdy w 2022 nowy na stanowisku przewodniczącego komisji sprawiedliwości Richard Jomshof został zapytany jakie grupy zawodowe zostaną objęte przymusem donoszenia, polityk Szwedzkich Demokratów odpowiedział „wszyscy pracownicy sektora publicznego”. Chociaż dodawał też, że w niektórych sytuacjach zagrażających życiu i zdrowiu, można zastosować wyjątek. I że do takich wniosków może też dojść ekspert pracujący nad raportem w tej sprawie – uspokajała również ministra ds. migracji.

Ale w Szwecji przybywa głosów sprzeciwu i osób, które uważają, że nawet jeśli ekspertyza wykluczy pewne zawody, to pozostawi instytucje. I może być tak, że nauczyciel zostanie zwolniony z donoszenia, ale nie szkoła jako taka, więc już kierownictwo będzie zobowiązane do zgłaszania dzieci rodziców nielegalnie przebywających w Szwecji. Piszą o tym Matz Nilsson i Ann-Charlotte Gavelin Rydman z organizacji zrzeszającej kierowników szkół Sveriges Skolledare. W artykule opublikowanym na łamach Dagensarena.se piszą, że nie są przeciwko prawu regulującemu kwestię nielegalnej imigracji, tylko przeciwko robieniu z kierownictwa szkół „elementu szwedzkiej straży granicznej”. To jest „absurdalne” – dodają pisząc, że w Szwecji obecnie przebywa niewiele dzieci bez prawa pobytu, a sama propozycja zmian jest „czysto populistyczną symboliczną polityką najgorszego sortu”.

Pod koniec sierpnia 2023 kwestia donoszenia przybrała nieoczekiwany obrót kończąc się kłótnią partnerów umowy Tidöavtalet. Szwedzcy Demokraci według anonimowego źródła „Aftonbladet” domagali się, żeby przedstawiciel Liberałów parlamentarzysta Fredrik Malm nie brał udziału w zaplanowanej wspólnej konferencji prasowej, podczas której partie miały zaprezentować zasady donoszenia, czy też jak ujął to przedstawiciel ministerstwa sprawiedliwości „kroki mające na celu wzmocnienie repatriacji”. A wszystko po to, żeby uniknąć otwartej sprzeczki pomiędzy partiami. Malm uważał bowiem, że skoro w Szwecji obowiązuje konwencja praw dziecka, to nauczyciele nie mogą być zmuszani do donoszenia na nie Policji i do Urzędu Migracyjnego. Ostatecznie polityk partii Liberałów pojawił się na konferencji a na pytanie dziennikarzy, czy były naciski, żeby na nią nie przychodził wymijająco odpowiedział, że przecież na niej jest i chodzi tam, gdzie go zapraszają. Polityk dodał, że nauczyciele „nie powinni być przedłużonym ramieniem Urzędu Migracyjnego”. Z kolei Ludvig Asplink przedstawiciel Szwedzkich Demokratów uważa, że nikt dzieciom w Szwecji nie odmawia prawa do nauki i jak powrócą do ojczystego kraju, to będą ją mogły kontynuować. A jeśli ktoś stoi na drodze ich edukacji, to ich rodzice, którzy nadal przebywają w Szwecji pomimo braku pozwolenia.

Buycoffee.to

Jeśli chcesz docenić moją pracę włożoną w napisanie tego artykułu postaw mi wirtualną kawę.

buycoffee.to/szkicenordyckie

LH.pl

Jeśli chcesz docenić moją pracę możesz mnie wesprzeć kupując usługi u polskiego dostawcy hostingu: https://www.lh.pl, u którego od początku tworzę Szkice Nordyckie na własnej domenie. Z moim kodem rabatowym: LH-20-57100 otrzymasz obniżony koszt hostingu w pierwszym roku o 20% a ja prowizję od LH.pl tak długo jak będziesz ich klientem / klientką.

Źródła – Szwedzi nie chcą donosić na nielegalnych imigrantów:

  1. Martina Frisk „Richard Jomshof (SD): Alla yrkesgrupper kan omfattas av kravet att anmäla papperslösa”, 25.11.2022. Dostęp: 1.09.2023, godz. 9:31. Link: https://arbetet.se/2022/11/25/richard-jomshof-sd-alla-yrkesgrupper-kan-omfattas-av-kravet-att-anmala-papperslosa/.
  2. Mimmi Nilsson „Strömmer står fast vid att lärare kan omfattas av anmälningsplikt”, 4.05.2023. Dostęp: 30.08.2023, godz. 17:18. Link: https://www.svt.se/nyheter/inrikes/strommer-star-fast-vid-att-larare-kan-omfattas-av-anmalningsplikt.
  3. Jakob Runevad Kjellmer „Fackförbund kräver svar om kritiserad anmälningsplikt”, 30.06.2023. Dostęp: 30.08.2023, godz. 17:09. Link: https://www.svt.se/kultur/fackforbund-kraver-svar-om-kritiserad-anmalningsplikt-pa-bibliotek.
  4. Rasmus Hansson „Regeringen vill ändra ordningslagen: Ett hot mot demokratin”, 4.08.2023. Dostęp: 3.09.2023, godz. 12:23. Link: https://nyamitten.se/2023/08/04/regeringen-vill-andra-ordningslagen-ett-hot-mot-demokratin/.
  5. Lova Olsson „Konsekvenser för myndigheter som inte anmäler papperslösa utreds”, 15.08.2023. Dostęp: 30.08.2023, godz. 16:58. Link: https://sverigesradio.se/artikel/konsekvenser-for-myndigheter-som-inte-anmaler-papperslosa-utreds.
  6. Tove Christensen „Tidöpartierna går vidare med förslag om att anmäla papperslösa”, 15.08.2023. Dostęp: 30.08.2023, godz. 17:06. Link: https://www.svt.se/nyheter/inrikes/tidopartierna-gar-vidare-med-forslaget-om-att-myndigheter-ska-anmala-papperslosa.
  7. Rasmus Hansson „Gör som Malmö – säg nej till SD:s dröm om angiverilagar”, 22.08.2023. Dostęp: 30.08.2023, godz. 16:33. Link: https://nyamitten.se/2023/08/22/gor-som-malmo-sag-nej-till-sds-drom-om-angiverilagar/.
  8. Olof Svensson „Bråk i Tidöpartierna – SD kräver att liberal portas”, 30.08.2023. Dostęp: 31.08.2023, godz. 13:18. Link: https://www.aftonbladet.se/nyheter/a/l35gwG/tidoganget-i-brak-sd-vill-porta-l-fran-presstraff.
  9. Moa Golster „Uppgifter: SD vill porta L-politiker från Tidö-pressträff”, 30.08.2023. Dostęp: 1.09.2023, godz. 13:24. Link: https://www.svt.se/nyheter/inrikes/sd-vill-porta-l-politiker-fran-tido-presstraff.
  10. Olof Svensson „Regeringen vägrar ge besked om känsliga frågan”, 31.08.2023. Dostęp: 31.08.2023, godz. 14:24. Link: https://www.aftonbladet.se/nyheter/a/JQyJ9R/regeringen-vagrar-ge-besked-om-kansliga-fragan.
  11. Oisín Cantwell „Politikerna försökte prata om allt annat än angiverilagen”, 31.08.2023. Dostęp: 31.08.2023, godz. 13:48. Link: https://www.aftonbladet.se/nyheter/kolumnister/a/mQ4B2p/politikerna-forsokte-prata-om-allt-annat-an-angiverilagen.
  12. Jacob Malmgren „SD svarar: Barnen kan gå i skolan i hemlandet”, 31.08.2023. Dostęp: 31.08.2023, godz. 17:46. Link: https://sverigesradio.se/artikel/sds-svar-barnen-kan-ga-i-skolan-i-hemlandet.
  13. Daniel Swedin „Lärarna har panik över angiverilagen men Fredrik Malm är trygg”, 31.08.2023. Dostęp: 1.09.2023, godz. 11:07. Link: https://arbetet.se/2023/08/31/lararna-har-panik-over-angiverilagen-men-fredrik-malm-ar-trygg/.
  14. Nils Jönsson „Malmer Stenergard (M) om splittringen bland Tidöpartierna kring anmälningsplikten”, 31.08.2023. Dostęp: 1.09.2023, godz. 12:58. Link: https://www.svt.se/nyheter/inrikes/migrationsminister-maria-malmer-stenergard-m-i-aktuellt-om-splittringen-bland-tidopartierna-kring-angiverilagen-tanker-inte-peka-ut-var-det-kan-bli-undantag.
  15. Ella Käck „Tidöpartierna går vidare med förslag om informationssplikt”, 31.08.2023. Dostęp: 1.09.2023, godz. 13:12. Link: https://www.svt.se/nyheter/inrikes/regeringen-och-sd-haller-presstraff-om-starkt-atervandandearbetet.
  16. Matz Nilsson, Ann-Charlotte Gavelin Rydman „Sveriges Skolledare: Angiverilag simpel populistisk symbolpolitik”, 31.08.2023. Dostęp: 3.09.2023, godz. https://www.dagensarena.se/opinion/sveriges-skolledare-angiverilag-simpel-populistisk-symbolpolitik/.