Kategorie
Kino nordyckie

Szwecja – w islamie nie ma miejsca dla gejów i lesbijek

W Szwecji osoby homoseksualne mogą adoptować dzieci, pobierać się. Mogą pod warunkiem, że nie pochodzą z kultur zemsty honorowej. SVT Dokument Inifrån 4 października dokonał przełomu w debacie na temat wykluczenia osób homoseksualnych w rodzinach, które kierują się zasadą zemsty honorowej, pokazując film dokumentalny „Sämre än djur”.

Mohammad po tym, jak oświadczył rodzicom, że jest gejem trafił do aresztu domowego i to była najlżejsza forma opresji, pomijając groźby śmierci i zachęty, żeby sam popełnił samobójstwo. Cherin była bita przez swojego ojczyma grubym kijem. Oboje postanowili opowiedzieć swoje historie o życiu osób, którym rodziny odmawiają prawa do życia.

Reżyser filmu Oscar Hedin na pomysł tego reportażu wpadł nagrywając poprzedni o młodych wyznawcach islamu w Szwecji, który został potem nominowany do nagrody Guldbaggen 2007. Wówczas poznał Cherin, ale kobieta nie była jeszcze gotowa, żeby opowiedzieć przed kamerą swoją historię.

Film wywołał w kilka dni po projekcji krytyczną reakcję Arabiskt Initiativ, której lider określił reportaż, jako stygmatyzujący i rasistowski wobec rodzin arabskich i muzułmańskich. Uważa on, że kultury zemsty honorowej są obecne we wszystkich społeczeństwach i równie dobrze w filmie można było pokazać problem braku akceptacji dla homoseksualizmu w tradycyjnej rodzinie katolickiej. Ponadto nie podobało mu się, że Mustafa, ojczym Cherin może być odbierany, jako Muzułmanin wypowiadający się w imieniu innych Muzułmanów.

Obecność ojczyma Cherin w filmie jest dużą niespodzianką. W islamie nie ma miejsca na homoseksualizm, jest to temat tabu a tradycja odbiera cześć rodzinie, w której pojawi się ten „problem”. Reżyser obecność ojczyma w filmie tłumaczy jego potrzebą opowiedzenia swojej wersji. Jednocześnie w ten sposób po raz pierwszy w szwedzkiej debacie o kulturach zemsty honorowej pojawił się głos oprawcy.

Mustafa po 25 latach mieszkania w Szwecji musiał opuścić kraj i zdecydował się wrócić do Tunezji. Był zhańbiony a tym samym narażony na wykluczenie ze swojego środowiska. Jak słusznie zauważa Jon Voss na łamach qx.se jest on więźniem czegoś dużo większego od niego samego. Dodajmy tradycji, która z jednej strony zmusza go do roli oprawcy a z drugiej sprowadza go do pozycji ofiary.

W debacie pojawiają się głosy usprawiedliwiające dyskusję na temat zemst honorowych, wśród których najważniejszy to ten, że dostrzeżenie problemu zemsty honorowej nie czyni nikogo rasistą. Jednym z zarzutów Jona Vossa wobec niektórych szwedzkich intelektualistów jest nienazywanie problemu po imieniu i zamiast mówienia o kulturze zemsty honorowej mówienie o przemocy mężczyzn wobec kobiet. Najwyraźniej poprawna politycznie Szwecja ma problem, nie tylko z jednoznacznym określaniem pewnych zjawisk, lecz także z rozwiązywaniem kwestii rodzących się w środowiskach imigrantów. Cherin otrzymała pomoc kvinnojour, lecz Mohammad musiał radzić sobie sam. Ciężkie chwile wytrzymują dzięki wsparciu przyjaciół, bo ich rodzice nie chcą ich znać. Cherin ma szczęście, bo rozmawiają z nią jej siostry, lecz dla jej ojczyma nie jest już człowiekiem, jest czymś gorszym od zwierzęcia – „sämre än djur”.

Film miał swoją premierę w kinie Rio w Sztokholmie. Będzie również wyświetlany w Malmö w kinie Spegeln i w Göteborgu w kinie Roy. Pokazom będą towarzyszyły seminaria.