Kategorie
Kraje nordyckie

Mieszkania dla seniorów LGBT w Szwecji

W Szwecji powstała kooperatywa, która jako pierwsza w Europie oferuje mieszkania dla seniorów LGBT. Źródła jej powstania trzeba szukać w marzeniu o idealnym domu pewnego ogrodnika. Christer Fällman, bo to o nim mowa pracuje w Sinnenas Trädgård (Ogród Zmysłów). To pierwsze tego typu miejsce w Szwecji, założone w otoczeniu domu późnej starości, którego pensjonariuszami są m.in. osoby z demencją. Ogród powstał z myślą o nich. Miał pomagać im w rehabilitacji oddziałując na wszystkie zmysły spacerowiczów i spełniać tym samym walory terapeutyczne, o których często wspomina się w literaturze naukowej podkreślając zbawienny dla zdrowia kontakt z naturą.

Mieszkania dla seniorów LGBT w Szwecji Szkice Nordyckie

Christer Fällman miał więc dużo okazji do refleksji nad życiem przyglądając się bywalcom ogrodu. Zastanawiał się nad własną starością i tym, jak będzie ona kiedyś wyglądać. Chciał uniknąć bezosobowego traktowania, stresu pracowników takich ośrodków i pogoni za zyskiem domów prowadzonych komercyjnie. Chciał móc zestarzeć się z godnością. Ale też bez obaw, że jego orientacja seksualna zmusiłaby go do powrotu na starość do symbolicznej szafy.

Prawa osób LGBT w Szwecji

Od lat 70. prawa człowieka w Szwecji bardzo ewoluowały. Osoby, które dzisiaj są seniorami swoją młodość spędziły jednak w czasach, gdy dopiero uczono się szacunku dla osób o odmiennej orientacji seksualnej. Jak to robić, pięknie pokazuje u nas Ane Piżl, czyli Ane Ratownica i to do jej Instagrama Was odsyłam w tym temacie. Wróćmy jednak do Szwecji.

Młodość dzisiejszych szwedzkich seniorów naznaczyło przekonanie, że homoseksualizm to choroba. O ile bowiem seks osób jednopłciowych już w 1944 roku był legalny, to dopiero w 1979 wykreślono w Szwecji homoseksualizm z listy chorób. Wówczas też prawa osób LGBT naprawdę nabrały rozpędu. Od 1995 można w Szwecji zarejestrować związek partnerski osób tej samej płci. Od 2003 roku osoby homoseksualne mogą adoptować dzieci. A od 2009 mogą też wchodzić w związek małżeński.

O blaskach i cieniach bycia gejem w Szwecji bardzo osobiście i z mocnym historycznym akcentem pisze Jonas Gardell w swojej trylogii: Nigdy nie ocieraj łez bez rękawiczek: „Miłość”, „Choroba”, „Śmierć”. Dzisiaj Szwecja to pod wieloma względami raj (Porównaj z: Wygnani do raju. Szwedzki azyl, Czy Szwecja to raj dla imigrantów?) i kraj do naśladowania, jeśli chodzi o prawa osób LGBT. I dedykowane im mieszkania są właśnie emanacją otwartości społeczeństwa szwedzkiego w tym temacie.

Seniorzy LGBT stoją w kolejce po mieszkania

Na realizację marzeń Christer Fällman nie musiał czekać zbyt długo. Hyresrättsföreningen Regnbågen (Stowarzyszenie najemców czynszowych „Tęcza”) powstało w 2009 a kooperatywę mieszkaniową otworzyło już w 2013 we współpracy z miastem Sztokholm. Współpraca polega na tym, że stowarzyszenie wynajmuje 28 mieszkań od miejskiej spółki Micasa Fastigheter, które potem podwynajmuje członkom własnej kooperatywy. Mieszkania zlokalizowane są na trzech piętrach w budynku na ul. Sandhamnsgatan 6 w Gärdet w Sztokholmie.

Większość mieszkań to niewielkie jak na warunki szwedzkie garsoniery z kuchnią. Istnieją tam też dwu- i trzypokojowe mieszkania. Wszystkie o powierzchni 44 -70 m kw. I wszystkie z balkonem. Na stronie kooperatywy można przeczytać, że w łazienkach jest wystarczająca ilość miejsca na pralkę i suszarkę. Jest to ewenementem w kraju, w którym nadal królują wspólne pralnie. Myślę, że Magdalena Milert (Blog, Instagram, FB, Twitter) doceniłaby architekturę i funkcjonalność budynku.

Najważniejsza jest lokalizacja

Mieszkania dla seniorów LGBT znajdują się bowiem w budynku doskonale skomunikowanym z resztą miasta, położonym bardzo atrakcyjnie i malowniczo nad wodą, w otoczeniu zieleni. Z informacji na stronie stowarzyszenia można wyczytać, że mieszkańcy kooperatywy uwielbiają życie kulturalne. Doceniają więc fakt, że łatwo jest się stąd dostać do ważnych miejscówek kulturalnych Sztokholmu, a do niektórych wręcz bezpośrednio, bez kłopotliwych przesiadek. I myślę, że pora na zmianę w tym kierunku krakowskiego systemu przesiadkowego, w którym na dzień dzisiejszy dominuje widok pieszych zapuszczających korzenie czekając na zielone światło albo walczących o życie przechodząc na zielonym przez przejście.

Mieszkania dla seniorów LGBT w Krakowie. Rondo Grunwaldzkie w Krakowie. Piesi próbują przejść na zielonym przez pasy
Rondo Grunwaldzkie w Krakowie. Piesi próbują przejść na zielonym przez przejście

Co więcej lokalizacja mieszkań dla seniorów LGBT pod tym adresem jest strzałem w dziesiątkę. Stowarzyszenie dysponuje tu dodatkowo pomieszczeniami, w których organizowane są różnego rodzaju atrakcje dla mieszkańców. Bez wychodzenia z domu można więc fajnie spędzić czas. Bycie w kooperatywie sprawia, że wszystkim bardzo zależy na dołożeniu od siebie cegiełki do wspólnoty. Wnoszą swoje zainteresowania i doświadczenia, organizując wspólnie rozrywki. Mają też osobne pomieszczenie z kuchnią przeznaczone na głośne imprezy. Dzięki temu, jeśli ktoś zechce zaprosić większe grono przyjaciół, to może śmiało to zrobić nieprzeszkadzając hałasem sąsiadom.

Mam wrażenie, że istnienie takich pomieszczeń na imprezy w szwedzkim budownictwie, dużo mówi o podejściu do kultury w kontaktach międzyludzkich. Uwielbiam to, że tam naprawdę mieszka się wygodnie i spokojnie w zwykłych blokach. Takie ekstra pomieszczenia na spotkania towarzyskie spotkałam też w zabudowie szeregowej. Byłam kiedyś w gości w domku w Djurö, gdzie zbudowano osobny parterowy budyneczek specjalnie dedykowany pod takie wydarzenia. Prosta, praktyczna sprawa i jak ułatwia życie na osiedlu.

Mieszkania na każdą kieszeń

Kooperatywa wpisuje się też w ideę miasta 20-minutowego. Jest tu mnóstwo usług na miejscu, m.in. biblioteka, restauracja, fryzjer, sala gimnastyczna. Jest też klubokawiarnia, do której można zejść na fikę, ale też na partyjkę brydża, wieczorek autorski i inne kulturalne wydarzenia. Oprócz tego do dyspozycji mieszkańców jest ogród i taras na dachu, gdzie można podziwiać panoramę Sztokholmu, spędzać wspólnie czas, ale też np. zorganizować grilla.

Mieszkania dla seniorów LGBT są dostępne dla osób o różnych dochodach. Czynsze kształtują się na poziomie 6 000 – 9 000 tys. koron (ok. 2 686 – 4 030 zł wg kursu NBP 0,4478 z 9.08.2021). Jak na warunki sztokholmskie w centrum miasta jest to naprawdę przystępna cena. Niezależnie od tego każdy ma prawo ubiegać się o dodatek mieszkaniowy w gminie. Kooperatywa działa oczywiście na zasadach non-profit.

Pielgrzymki do szwedzkiej kooperatywy mieszkaniowej dla seniorów LGBT

Mieszkania dla seniorów LGBT w Szwecji szybko zyskały sławę. Nieustannie pielgrzymują tu politycy i dziennikarze z całego świata. Fenomen kooperatywy podoba się też emerytom w innych krajach. Organizują sobie wizyty studyjne, żeby na własne oczy zobaczyć jak żyje się szwedzkim seniorom.

Zainteresowanie wynajęciem mieszkania w Regnbågen jest ogromne. W chwili obecnej ok. 220 osób zapisało się do kolejki mieszkaniowej a zarząd planuje pozyskać kolejne lokale. Zarówno władze Sztokholmu dają zielone światło rozwojowi mieszkań dla seniorów LGBT, ale też władze Szwecji. O tej inicjatywie dowiedziałam się z Instagrama Nyamko Sabuni – liderki Partii Liberałów, która odwiedziła kooperatywę. Przy okazji napisała wówczas u siebie na Instagramie, że oczywistością powinno być prawo wyboru takiej formy mieszkania, która odpowiada stylowi życia i osobowości człowieka.

Powstanie pierwszy dom dla seniorów LGBT wymagających opieki całodobowej

Jest na to szansa, bo władze Sztokholmu przychylnie patrzą na rozwój budownictwa dedykowanego osobom LGBT. Nyamko Sabuni wspomniała w swoim poście, że miasto planuje stworzyć pierwszy tzw. äldreboende dla osób LGBT. W äldreboende również mieszkają seniorzy. Ale zazwyczaj ci starsi lub ci, którzy z różnych powodów potrzebują całodobowego wsparcia medycznego, np. osoby z demencją.

W Polsce, w tzw. mainstreamie, bardzo mało mówi się o sytuacji seniorów. Są, ale jakby ich nie było. Mieszkam na bardzo emeryckim osiedlu i ze smutkiem przyglądam się starości po krakowsku. Wszędzie światła na pasach tak krótkie, że seniorzy kwitną na przejściach w oczekiwaniu na zielone. Dominują bariery architektoniczne i morze schodów, przejść podziemnych, kilometry chodników bez ani jednej ławki, za to zastawione autami lub brak chodników, które zlikwidowano poszerzając ich kosztem ulice. Trzeba to natychmiast zmienić, jak pisze wspomniana Magdalena Milert, ale też np. na FB Pieszy Kraków. Zmieńmy to!

Wesprzyj mnie:

Jeśli chcesz mnie wesprzeć w tworzeniu tego bloga, uważasz że to co robię jest wartościowe lub po prostu ciekawe, dostarcza Ci nowej wiedzy o Szwecji, to teraz możesz to zrobić na:

buycoffee.to/szkicenordyckie