Kategorie
Kraje nordyckie

Największe przestępstwo przeciwko środowisku i szwedzka Queen of Trash

Konrad Książak o branży śmieciowej mówi, że nie jest seksi, ale daje zarobić. I tak też było ze szwedzką spółką Think Pink, która zachwycała inwestorów. Firmę założyła w 2012 była striptizerka i właścicielka klubu nocnego Bella Nilsson skazana wcześniej na kilka lat więzienia z powodu przestępstwa ekonomicznego. Kobieta przyjechała do Szwecji w latach 80. z Iranu. Jej ścieżki skrzyżowały się z największym gangsterem Szwecji Mille Markovicem (ur. 1961), który prowadził w Sztokholmie klub porno, znany też był z szantażowania gości, których nagrywał po kryjomu. O mężczyźnie zrobiło się głośno wraz z publikacją kontrowersyjnej książki o królu Szwecji. Gangster miał rzekomo mieć dowody na to, że król bywał w klubach ze striptizem, ale zdjęcie które miało być dowodem tego okazało się fotomontażem. Mężczyzna zginął, jak to gangster od kulki w łeb. Po życiowych perturbacjach Bella Nilsson podniosła się robiąc spektakularną karierę. W 2018 zdobyła nagrodę Dagens Industri przyznawaną obiecującym przedsiębiorcom roku. W 2019 jej firma miała 129 mln koron obrotu, 9 mln koron zysków a 13 mln koron Bella wypłaciła sobie w dywidendach. Właścicielka okrzyknęła się Queen of Trash. Rok później jej firma zbankrutowała zostawiając po sobie tony odpadów.

Największe przestępstwo przeciwko środowisku

Minęło kilka lat żmudnej pracy śledczych. 28 grudnia 2023 pod adresem 11 osób powiązanych z Think Pink Prokuratura postawiła zarzuty a w mediach mówi się o największym przestępstwie przeciwko środowisku w historii Szwecji. Anders Gustafsson, który kierował śledztwem przygotowawczym w tej sprawie, powiedział że to największe przestępstwo przeciwko środowisku pod względem zasięgu i organizacji. Podobnego zdania jest Nils Hydén, ekspert ds. środowiska. Akta sprawy mają 45 000 stron, 150 osób zostało przesłuchanych.

Według prokuratora nieposortowane odpady zostały porzucone lub zakopane w ziemi w 21 lokalizacjach w środkowej Szwecji, m.in. w Hova w gminie Gullspång w Zachodniej Götalandii, Laxå w länie Örebro, Norrtälje, Botkyrka, Huddinge w länie sztokholmskim i w Uppsali. W opinii jednych komentatorów nie radzono sobie z ich ilością, „Expressen” z kolei podawał, że firma wykorzystała dziurę w prawie pozwalającą na składowanie odpadów przez 3 lata. Składowiska rosły w hałdy, których smród najpierw przeszkadzał a potem zaczął niepokoić mieszkających w pobliżu ludzi. W kilku lokalizacjach doszło do trudnych do ugaszenia pożarów, m.in. w Kassmyra w Botkyrka, gdzie firma miała pozwolenie na składowanie odpadów budowlanych. Jak oceniono za oczyszczenie terenu trzeba będzie zapłacić 125 – 200 mln koron. Z kolei w Kagghamra w południowej Botkyrce, gmina zdecydowała się zasypać śmieci piaskiem, bo nie można było inaczej ugasić trwającego niemal 8 tygodni pożaru. Ilość zanieczyszczeń, jakie dostały się wówczas do powietrza porównywano z ilością jaką produkuje transport samochodowy w całym Sztokholmie w ciągu roku.

Aresztowanie Królowej Śmieci

Bella Nilsson i jej mąż zostali aresztowani w swojej willi w Tullinge, na południu Sztokholmu w 2020. Jedną osobę aresztowano na lotnisku Arlanda zanim opuściła kraj z fałszywymi dokumentami. Wszystkim postawiono zarzuty popełnienia przestępstwa czemu wszyscy zaprzeczają a Bella Nilsson podkreśliła, że to sąd decyduje o winie a nie media, które robią nagonkę pod jej adresem. Miesiąc później została wraz z mężem wypuszczona z aresztu. Kobieta dodała też, że problemy na wysypiskach zaczęły się właśnie po aresztowaniu jej, bo wtedy straciła kontrolę nad firmą. Obecny adwokat kobiety Jan Tibbling, wcześniej pracował w Ekobrottsmyndigheten, Biurze ds. Przestępstw Gospodarczych. W wypowiedzi dla SVT podkreślił, że jego klientka z ulgą przyjęła informację o procesie, który wisiał nad nią od 3 lat, bo wreszcie będzie się mogła obronić. I dodał, że przecież śledztwo nadal nie ustaliło, czy szkodliwe dla środowiska substancje znajdowały się już wcześniej na wysypiskach czy znalazły się tam w trakcie prowadzenia działalności spółki. Wcześniej kobietę bronił Thomas Bodström, były minister sprawiedliwości z ramienia Socjaldemokracji, którego kryminał „Uciekinier” ukazał się w polskim przekładzie, ale Bella Nilsson zgłosiła chęć zmiany obrońcy. Expressen.se podawał, że rzekomo trudno jej było się z nim kontaktować i kobieta odbierała go jako „ytlig” – powierzchownego.

Co do winy ma rację. Z szafowaniem wyroków trzeba poczekać do decyzji sądu. 4 stycznia 2024 telewizja publiczna SVT opublikowała jednak zapisy rozmów na Whatsappa, fragmenty nagrań filmów, które pokazują, że osoby biorące udział w tej aferze miały świadomość obecności szkodliwych substancji, w tym kancerogennych węglowodorów aromatycznych. Czym są i jak nas trują świetnie wyjaśnia artykuł na Smoglab. A próbki z wysypiska Think Pink poświadczają 30-krotne przekroczenie dopuszczalnych dawek.

Neoliberalizm niszczy Szwecję

Gdy napisałam o firmie Think Pink na Threads, ktoś skomentował post słowami, że pod latarnią jest najciemniej. Uważałabym z tak pochopną oceną sytuacji. Afera wokół tej spółki nie jest żadnym dowodem na to, że Szwecja nie radzi sobie z ekologią. Wręcz przeciwnie. Podczas konferencji prasowej Linda Schön z Prokuratury podkreśliła, że to nowy typ przestępstwa w Szwecji i dotąd był znany głównie ze skandali w Europie. Na tyle nowy, że Prokuratura musi się szkolić w tym temacie i jest w kontakcie z europejskimi urzędami, żeby poznać specyfikę tego typu przestępstw. Moim zdaniem sytuacja, z jaką mamy tu do czynienia jest twarzą neoliberalizmu. Każda branża dociera do ściany, jeśli chodzi o poziom zysków rok do roku. A połączenie dzikiej prywatyzacji i chęci zarobienia, zamienia się czasem w chciwość prowadzącą do nadużyć. Linda Schön wspomniała, że gdy ktoś musi się pozbyć odpadów i kieruje się ceną wybierając najtańszego odbiorcę śmieci, to powinien pomyśleć, czy da się to tak tanio zrobić zgodnie z prawem. I moim zdaniem nieważne jest kto zawinił, tylko że ktoś uznał, że można w ten sposób zarobić.

W Szwecji coraz częściej mówi się o negatywnych skutkach niepohamowanej prywatyzacji, która zaciska coraz szersze kręgi. Demontaż szwedzkiego państwa dobrobytu wprowadzony pod pretekstem kryzysu jeszcze w latach 90. jest wciąż realizowany a jego emanacją są narastające problemy, których zwieńczeniem jest fala zorganizowanej przestępczości, wojny gangów i podium w liczbie zabitych w ulicznych porachunkach gangsterów. Fanny Jönsson na łamach Aftonbladet.se w pokłosiu wydarzeń wokół Think Pink zadaje pytanie, czy rzeczywiście „najbardziej istotnymi funkcjami społecznymi, jak wywóz śmieci, powinni zajmować się prywatni aktorzy?”. I dodaje, że:

„ani Szwecji, ani podatników nie stać na to, żeby płacić za takie afery jak ta własnymi pieniędzmi, zdrowiem i zanieczyszczeniem środowiska”.

Per Bolund z Partii Zielonych w wypowiedzi dla SVT komentując pożary sprzed lat trawiące wysypiska w Szwecji obiecał konkretną reakcję ze strony rządu i „powstrzymanie gangsterskich metod w branży śmieciowej”. O problemach z pozbyciem się Think Pink z terenu gminy wspomniała przewodnicząca rady w Botkyrce socjaldemokratka Ebba Östling, podkreślając, że prawo jest tak sformułowane, że wiązało ręce władzom. Gdy więc próbowano poprzez skargę do Länsstyrelsen pozbyć się firmy z Kassmyra i z Kagghamra, otrzymano odmowę. Tymczasem okazało się, że podczas jednego z pożarów pobrano próbki, które wykazały wysoką zawartość arszeniku i ołowiu, co ukryto przed przewodniczącą gminy. Gdy ujawniono te informacje, Ebba Östling powiedziała, że przez dziesięć lat pracy jako radna nigdy nie była tak wkurzona, bo to kluczowa informacja, która pomogłaby władzom działać.

Ludzie i zwierzęta zapłacą zdrowiem

Śledztwo prowadzone w sprawie firmy przyniosło niepokojące fakty. W miejscach, w których porzucono lub zakopano worki z odpadami znaleziono niebezpieczne substancje w ilościach, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi i przyczyniać się do chorób serca, płuc i raka. Wśród nich arszenik, ołów, rtęć, cynk, chrom. Profesor Karin Broberg z Karolinska Institutet w komentarzu dla SVT podkreśliła, że ekspozycja nawet na małe ilości ołowiu może wywoływać choroby układu krążenia, podwyższone ciśnienie a u dzieci wpływać negatywnie na rozwój mózgu. Podejrzewano, że do wód gruntowych przedostały się substancje, które mogły zanieczyścić wodę pitną w prywatnych studniach w Botkyrka i w Salem. W 2021 w Kagghamra zaczęły chorować zwierzęta. Władze gminy zalecały podczas pożarów kobietom ciężarnym, karmiącym i osobom w wieku 70+ niewychodzenie z domów. Ludzie zaklejali okna taśmami budowlanymi, żeby uchronić się przed dymem. A górach śmieci mówili, że nocą wyglądają jak Mordor. Para mieszkająca na wsi, zaledwie półtora kilometra od pożaru narzekała, że żeby zaczerpnąć świeżego powietrza musiała wyjeżdżać do Sztokholmu. A zanieczyszczenie powietrza porównywano z niektórymi azjatyckimi miastami.

Społeczeństwo zapłaci za szkody?

W Kassmyra gmina wolała dłużej nie zwlekać i zdecydowała się zapłacić innej firmie zajmującej się recyklingiem za odbiór i wywózkę odpadów. Gmina Botkyrka poinformowała, że będzie się starać o dotację z Naturvårdsverket, bo nie jest w stanie na własną rękę uporać się z zalegającymi na jej terenie śmieciami spółki Think Pink. Gdy w lutym 2019 doszło do pożaru w Hova w gminie Gullspång, ugaszenie go kosztowało 7 mln, co w dużym stopniu zostało zapłacone z pieniędzy publicznych. I to jest sytuacja, o której często mówi Jan Śpiewak: firmy konsumują zyski a koszty swojej działalności przerzucają na społeczeństwo.

Ossi Carp i Viviana Canoilas, którzy o aferze wokół Think Pink pisali na łamach DN.se podkreślają znaczenie zwykłych ludzi, którzy zaangażowali się w alarmowanie o poczynaniach firmy. Ich niepokój i informacje, jakie przekazywali władzom gmin pozwoliły na sporządzenie obszernej dokumentacji, która posłużyła Prokuraturze do postawienia zarzutów. Prokuratorka Linda Schön podkreśliła, że tego typu przestępstwa są bardzo trudne do wykrycia, przez co stają się dużo bardziej niebezpieczne. A przyszłym pokoleniom przyjdzie zapłacić ogromną cenę za każdą niewykrytą sprawę.

Buycoffee.to

Jeśli chcesz docenić moją pracę włożoną w napisanie tego artykułu postaw mi wirtualną kawę.

Buycoffee.to/szkicenordyckie

LH.pl

Jeśli chcesz docenić moją pracę możesz mnie wesprzeć kupując usługi u polskiego dostawcy hostingu: https://www.lh.pl, u którego od początku tworzę Szkice Nordyckie na własnej domenie. Z moim kodem rabatowym: LH-20-57100 otrzymasz obniżony koszt hostingu w pierwszym roku o 20% a ja prowizję od LH.pl tak długo jak będziesz ich klientem / klientką.

Źródła – Największe przestępstwo przeciwko środowisku:

  1. Anna-Maria Holmgren „Svårsläckt sopbrand i Hova gäckar räddningstjänsten”, 21.02.2019. Dostęp: 1.01.2024, godz. 15:11. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/vast/svarslackt-sopbrand-sprider.
  2. Arne Lapidus, Michael Syrén „Bella Nilsson släpps ur häktet – misstankarna om miljöbrott kvarstår”, 13.10.2020. Dostęp: 2.01.2024, godz. 21:01. Link: https://www.expressen.se/nyheter/klimat/bella-nilsson-slapps-ur-haktet-beslut-om-atal-pa-onsdagen/.
  3. Linnea Lundström „Markägaren: Think Pink är ansvariga för sopbranden”, 30.12.2020. Dostęp: 2.01.2024, godz. 20:28. Link: https://www.expressen.se/nyheter/klimat/markagaren-think-pink-ar-ansvariga-for-sopbranden/.
  4. Moa Ferm „Botkyrka kommun om branden i avfallshögen: Vi tar prover”, 8.01.2021. Dostęp: 1.01.2024, godz. 18:35. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/stockholm/botkyrka-kommun-vi-tar-prover.
  5. Mattias Lodding „Föroreningarna kring sopbranden jämförs med New Delhi”, 14.01.2021. Dostęp: 1.01.2024, godz. 18:32. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/stockholm/fororeningarna-kring-kagghamrabranden-jamfors-med-new-delhi.
  6. Tommy Bergman „Brandrök från soptipp sprider sig över Stockholm”, 19.01.2021. Dostęp: 1.01.2024, godz. 18:29. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/stockholm/brandrok-fran-soptipp-sprider-sig-over-stockholm.
  7. Richard Ekman „Kommunen hemlighöll prover som visade på miljögifter i Kagghamra”, 27.01.2021. Dostęp: 1.01.2024, godz. 18:22. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/stockholm/kommunen-hemligholl-prover-som-visade-pa-miljogifter-i-kagghamra.
  8. „Skandalen med byggsopor i Botkyrka”, 29.01.2021. Dostęp: 2.01.2024, godz. 20:26. Link: https://ekobyggportalen.se/skandalen-med-byggsopor-i-botkyrka/.
  9. Anna Sjögren „Boende om det brinnande sopberget: En naturkatastrof”, 2.02.2021. Dostęp: 1.01.2024, godz. 18:59. Link: https://www.aftonbladet.se/nyheter/a/0KL7rJ/boende-om-det-brinnande-sopberget-en-naturkatastrof.
  10. Jens Larsson „De har bott i den giftiga röken i nästan två månader”, 6.02.2021. Dostęp: 1.01.2024, godz. 18:14. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/stockholm/sopbranden-i-kagghamra-ror-upp-kanslor-bland-de-boende.
  11. Jens Larsson „Åsnan Arnold misstänks ha blivit allvarligt sjuk av Kagghamrabranden”, 15.02.2021. Dostęp: 1.01.2024, godz. 18:07. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/stockholm/asnan-arnold-evakuerades-efter-sopbranden-i-kagghamra.
  12. Jens Larsson „Sophögen i Kagghamra nu helt täckt av sand”, 16.02.2021. Dostęp: 1.01.2024, godz. 18:04. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/stockholm/soptippen-i-kagghamra-nu-helt-tackt-av-sand.
  13. Jens Larsson „Kommunalråd (M): Jag är djupt chockad över kommunens hantering”, 26.05.2021. Dostęp: 1.01.2024, godz. 18:16. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/stockholm/oppositionsradet-jag-ar-djupt-chockad-over-kommunens-hantering.
  14. Jens Larsson „Ny sopskandal hotar Botkyrka – gifter kan spridas i vattnet”, 26.05.2021. Dostęp: 1.01.2024. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/stockholm/risk-for-att-oljespill-i-sophogarna-gar-rakt-ut-i-grundvattnet.
  15. Jens Larsson „Enorma sopberget i Botkyrka – tre gånger större än lovligt”, 18.06.2021. Dostęp: 1.01.2024, godz. 15:16. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/stockholm/sopbergen-i-botkyrka-skapar-politisk-strid.
  16. Ossi Carp, Viviana Canoilas „Elva åtalas efter omfattande sopskandalen i Think Pink-härvan”, 28.12.2023. Dostęp: 2.01.2024, godz. 19:23. Link: https://www.dn.se/sverige/elva-atalas-efter-omfattande-sopskandalen-i-think-pink-harvan/.
  17. Jens Larsson „Queen of trash”: Jag har blivit oskyldigt anklagad”, 28.06.2021. Dostęp: 1.01.2024, godz. 15:06. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/stockholm/queen-of-trash-jag-ar-oskyldig.
  18. Gabriella Bergström „Efter avfallsbrand i Botkyrka: Extrema nivåer tungmetaller i brunnsvatten”, 4.07.2021. Dostęp: 1.01.2024, godz. 18:51. Link: https://www.aftonbladet.se/nyheter/a/aPXeQL/efter-avfallsbrand-i-botkyrka-extrema-nivaer-tungmetaller-i-brunnsvatten.
  19. Sanna Lüning, Jens Larsson „48 000 ton sopor har forslats bort från Kassmyra till Norrköping”, 4.02.2022. Dostęp: 1.01.2024. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/stockholm/avfallsanlaggningens-vi-hade-ingen-aning-om-det-fanns-arseniktunnor-i-sopbergen.
  20. TV4 Nyheterna story „Från porrklubbschef och strippa – till Sveriges Queen of trash”, 2.11.2023. Dostęp: 2.01.2024, godz. 20:00. Link: https://www.tv4.se/artikel/4nOL2E0rv34HOBriuVkPRa/fran-porrklubbschef-och-strippa-till-sveriges-queen-of-trash.
  21. SVT, bezpośrednia transmisja, 28.12.2023. Link: https://www.svtplay.se/video/8Eqy9XJ/nyheter-direkt/think-pink-och-miljoskandalen-atal-vantas?id=8Eqy9XJ.
  22. Donya Darvishi Gaziani „Queen of trash” advokat: ”Hon mår inte bra”, 28.12.2023. Dostęp: 1.01.2024, godz. 15:00. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/stockholm/queen-of-trash-advokat-hon-mar-inte-bra.
  23. Tim Waage „Miljöskandalen Think Pink: Tre Norrtäljebor åtalade”, 28.12.2023. Dostęp: 1.01.2024, godz. 18:18. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/stockholm/miljoskandalen-think-pink-tre-norrtaljebor-atalade.
  24. Jens Larsson „Efter sopskandalen: Botkyrka kommun kräver Think Pink på 125 miljoner”, 28.12.2023. Dostęp: 1.01.2024, godz. 12:54. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/stockholm/botkyrka-kommun-kraver-think-pink-pa-125-miljoner-for-sopskandalen.
  25. Linnea Carlén, Magnus Dennert „Värsta miljöbrottet i Sverige på 50 år – nu väcks åtal i Think pink-härvan”, 28.12.2023. Dostęp: 1.01.2024, godz. 13:14. Link: https://www.svt.se/nyheter/lokalt/vast/varsta-miljobrottet-i-sverige-pa-50-ar-nu-vacks-atal-i-think-pink-harvan.
  26. Niklas Gustafsson „Åtal väckt i Think Pink-härvan”, 28.12.2023. Dostęp: 1.01.2024, godz. 18:42. Link: https://www.aftonbladet.se/nyheter/a/3Enn0X/aklagarmyndigheten-tar-beslut-om-atal-i-think-pink-harvan.
  27. Felix Öste Personne „Hon är kvinnan bakom Think Pink-skandalen”, 28.12.2023. Dostęp: 3.01.2023, godz. 21:23. Link: https://sverigesradio.se/artikel/hon-ar-kvinnan-bakom-think-pink-skandalen.
  28. Cecilia Anderberg „Think Pinks sopberg färdigutredda – elva åtalas”, 28.12.2023. Dostęp: 3.01.2023, godz. 21:28. Link: https://www.expressen.se/nyheter/sverige/think-pinks-sopberg–fardigutredda-/.
  29. Fanny Jönsson „Think Pink ger Sverige en sopig tankeställare”, 29.12.2023. Dostęp: 2.01.2024, godz. 18:59. Link: https://www.aftonbladet.se/ledare/a/LlVKX9/think-pink-ger-sverige-en-sopig-tankestallare.
  30. Johan Zachrisson Winberg „Så farliga är gifterna från Think Pinks dumpade avfall”, 31.12.2023. Dostęp: 1.01.2024, godz. 11:40. Link: https://www.svt.se/nyheter/inrikes/sa-farliga-ar-gifterna-fran-think-pinks-dumpade-avfall.
  31. Aris Velizelos, Oskar Jönsson „Filmerna avslöjar: Så dumpades avfallet i sopskandalen”, 4.01.2024. Dostęp: 4.01.2024, godz. 19:55. Link: https://www.svt.se/nyheter/inrikes/filmerna-avslojar-sa-dumpades-avfallet-i-sopskandalen.
  32. Knut Kainz Rognerud „Åtalade i Think Pink-härvan om provsvar från farlig soptipp: ”Kan vi inte sälja det som råttgift?”, 4.01.2024. Dostęp: 4.01.2024, godz. 19:59. Link: https://www.svt.se/nyheter/inrikes/atalade-i-think-pink-harvan-om-provsvar-fran-farlig-soptipp-kan-vi-inte-salja-det-som-rattgift.