Kategorie
Kraje nordyckie

Czarownice Wielkanocne – Paskkärringar

Dziewczynki przebierają się w Wielki Czwartek (skärtorsdagen) w czarownice wielkanocne (påskkärringar), mają umalowane na czerwono policzki, piegi na nosie, chustki kolorowe na włosach. Szukają dobrej miotły, takiej, na której można dolecieć do Blåkulla, na ucztę urządzaną przez Diabła. Właśnie, dlatego w tym czasie przycina się niepotrzebne gałęzie, żeby uniemożliwić czarownicom zrobienie dobrej miotły.

Alf Åberg w „Vår svenska historia” opowiada, że Blåkulla była marzeniem, przechowywanym w opowieściach prostych ludzi, niewidocznych świadków uczt bogatych gospodarzy. Ci ubodzy ludzie, często służba bogatych panów mogli wyłącznie oglądać ich obfite uczty, tańce, ale nigdy nie byli dopuszczani do suto zastawionych stołów. Lecz nocą udawali się do Blåkulla, gdzie wszyscy byli zapraszani przez dobrego i hojnego gospodarza.

Pojęcie polowania na czarownice usankcjonowało się w Szwecji wraz z nauką kościoła. W Wielki Czwartek Szwecja w symboliczny sposób upamiętnia pośrednio jeden z najokrutniejszych procesów w dziejach ludzkości: systematyczną eksterminację kobiet. Jeszcze do niedawna każdy miał prawo skazać kobietę na okrutną śmierć poprzez spalenie żywcem, oskarżając ją o czary. W Szwecji ten proceder był o tyle okrutniejszy, że wykorzystywano, w roli świadków, dzieci. Alf Åberg podaje, że tylko na przełomie 1669-70 roku stracono w Szwecji 240 kobiet, które oskarżono o magię. Wcześniej księża torturami zmuszali je w więzieniu do przyznania się do winy. Ludzie zachęcani byli przez władze do czujności i każdy, kto wskazał czarownicę był nagradzany. Skazywano na stos kobiety posądzane o odwiedzanie Blåkulla. Władza czarownic polegała na tym, że jednocześnie przebywały we wsi i bawiły na wyspie Blåkulla. Ponieważ według wierzeń ludowych brały często na te wypady ze sobą dzieci, więc wystarczyło zaświadczenie dziecka, że było na wyspie. Wiele kłótni między rodzinami kończyło się spaleniem kobiety na stosie, wielu mężczyzn pozbywało się w ten sposób niechcianej żony. Wiele mądrych kobiet, znawczyń naturalnej medycyny dotknęły procesy.

Blåkulla leży na środku Cieśniny Kalmarskiej, nazywa się Blå Jungfrun (Niebieska Dziewica). Zajmuje powierzchnię około 198 hektarów. Na wyspie znajduje się labirynt kamienny. W staronordyckich sagach znajdują się opisy podróży – gandreið na uczty w podziemiach. W Danii i Norwegii Blåkulla to Troms lub Tromskirken, w Niemczech – Blocksberg lub Brocken, na Islandii Vala kyrkja.

Per-Anders Östling obronił w 2002 roku pracę doktorską na Uniwersytecie w Uppsali pt: „Blåkulla, magi och trolldomsprocesser: En folkloristisk studie av folkliga trosföreställningar och av trolldomsprocesserna inom Svea Hovrätts jurisdiktion 1597-1720”. (Blåkulla, magia, procesy i czary: Folklorystyczne studium wierzeń ludowych i procesów o czary prowadzonych przed sądem Svea Hovrätt w latach 1597-1720).

Autor prześledził 790 procesów sądowych z XVII wieku, zapiski z końca XIX wieku i początku XX wieku i późnośredniowieczne malowidła kościelne. Doszedł do wniosku, że w dawnych czasach bardzo ważna dla ludzi była ich cześć a ludzie często walczyli między sobą o dobre imię. Dla przykładu dobra i bogata gospodyni mogła zostać podejrzana o bycie czarownicą i w ten sposób jej wróg pozbawiał ją czci i niejako ta cześć przechodziła na oskarżającego. Oskarżenie kogoś w ten sposób sprawiało, że osoba, która rozpuszczała tego typu plotki zyskiwała w oczach sąsiadów a oskarżana osoba była wykluczana ze wspólnoty a często uśmiercana.

15 czerwca 1704 w Sztokholmie została stracona Anna Ersdotter, 80 letnia staruszka, ostatnia kobieta posądzona w Szwecji o bycie czarownicą i zabita za to. Potem pojawiały się od czasu do czasu oskarżenia o magię. Dopiero w 1779 roku zlikwidowano karę śmierci za czary.

W 1975 roku zespół Kendal nagrał płytę Blåkulla. Płytę otwiera utwór „Wyzwolenie” a zamyka „Przypomnienie”.

(źródło: http://komvuxnet.gotland.se/historia_ref/blakulla.htm , http://info.uu.se/press.nsf/pm/haxeri,.magi.idBB.html , http://sv.wikipedia.org/wiki/Bl%C3%A5kulla , http://sv.wikipedia.org/wiki/H%C3%A4xjakt#H.C3.A4xprocesser_i_Sverige , http://www.progg.se/band.asp?ID=61 )