Kategorie
Non-nordic

Zaczytana Łódź na zielonym szlaku Górnej

Pomagając przy krakowskim Festiwalu Miłosza dostałam kiedyś bojowe zadanie. Miałam odprowadzić Jerzego Jarniewicza z Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego do Pawilonu Wyspiańskiego, gdzie prowadził „Lekcję czytania”. I wówczas jeden z najsłynniejszych łodzian opowiedział mi o jego rodzinnym mieście znanym m.in. z największej liczby parków. Pomyślałam wówczas, że chciałabym je zobaczyć. W niedzielę w samo południe idę aleją lip ciągnąca się od pl. Niepodległości. Potężne pnie drzew trzymają w mocnym uścisku sąsiadujący plac tworząc coś w rodzaju zielonej bramy – wejścia do niemal 10 hektarowego Parku im. Legionów. Spotykam, jak zwykle w Łodzi, zaczytanych mieszkańców.

łódź Park im Legionów aleja lip

Zdjęcie: Zapytałam, co czyta Pani na zdjęciu. Okazało się, że „Księżyc nad Zakopanem” Marii Nurowskiej, na zmianę z książkami Olgi Tokarczuk.

Niedzielny spacer z „Zieloną Łodzią” z założenia miał prowadzić zielonym szlakiem Górnej. Nie rozróżniam jeszcze za bardzo tutejszych dzielnic. Sama mieszkam na ulicy, która w połowie należy do Śródmieścia, tu stoi mój blok, reszta to Widzew. Górna z niczym mi się nie kojarzyła, a już najmniej z literaturą. A powinnam się już przyzwyczaić, że w Łodzi wszystko ma coś wspólnego z książkami. Więc jeśli kiedyś przyjedziecie tutaj, przejdźcie się tym szlakiem. A żeby Wam się dobrze szło polecam bajecznie miękkie tenisówki Newfeel soft 540 (Decathlon, 129,99 zł), które testuję już od pewnego czasu podczas miejskich ekspedycji i mój entuzjazm dla nich rośnie z każdym dniem.

A historia szlaku Górnej zaczyna się tak. Kiedyś łódzka ziemia obiecana przyciągała marzących o fortunie cudzoziemców. Reymont to najlepiej opisał. Należał do nich Ernst Leonhardt; przyjeżdża do Łodzi w 1877 i buduje w mieście fabrykę produkującą przędzę czesankową, sukno i tkaniny. Chce mieć tutaj dom, tak powstaje pałac, do którego prowadzi przylegająca aleja lip, którą idę w czerwcową upalną niedzielę. W przeciwieństwie do wielu innych cudzoziemców, Leonhardt nie zamierza się asymilować, chce podtrzymywać tradycje niemieckie. Zadba, żeby w mieście powstała np. szkoła niemiecka. Dorzuci w ten sposób swoją cegiełkę do wielokulturowego łódzkiego tygla.

Łódź pałac w którym mieszka Leonhardt

Zdjęcie: pałac, w którym mieszkał Leonhardt. Obecnie Urząd Stanu Cywilnego Łódź-Górna

Zamykamy oczy i przenosimy się do XIX wieku: słyszymy uderzenia piłeczek na pobliskich kortach i plusk wody w okolicznych stawach, czujemy zapach drzew owocowych. Otwieramy oczy i widzimy plac zabaw w miejscu dawnych kortów, magnolie, cisy, brzozy i klony w miejsce sadu. Można tu spotkać nietypową dla Polski brzozę Ermana. Mijamy budynki fabryczne. Kiedyś dbano o doświetlenie dużych hal, tak żeby słońce nie raziło robotników. Stąd, gdy widać gdzieś w Łodzi pofabryczną zabudowę z oszklonym spadzistym dachem, to wiadomo, że jest to północna strona. Gdyby ułożyć mapę miasta, okazałoby się, że większość nazw ulic, budynków w jakiś sposób jest związana z literaturą. W sercu parku stoi Dom Dziecka nr 6 im. St. Jachowicza (Łódź, ul. Bednarska 5), tego samego, który napisał „Chorego kotka”.

Łódź Dom Dziecka nr 6 im. St. Jachowicza ul.Bednarska 5

Zdjęcie: Dom Dziecka nr 6 im. St. Jachowicza (Łódź, ul. Bednarska 5)

Wychodzimy na ul. Sanocką. Pod numerem 22, na tzw. „osiedlu ZUS” mieszkał Dawid Sierakowiak, autor pamiętnika, który rozpoczął przed wojną i kontynuował w getcie. Zaraz po utworzeniu getta w Łodzi, 8 lutego 1940 cała jego rodzina została tam przesiedlona. Zmarł z głodu 8 sierpnia 1943. Pierwsze dwa zeszyty pamiętników odnaleziono w 1948. Zostały wydane bez wprowadzania jakichkolwiek zmian, skrótów w „Biuletynie Żydowskiego Instytutu Historycznego”. Ujednolicono jedynie pisownię i znaki przestankowe i wprowadzono akapity, z których autor zrezygnował pewnie dla zaoszczędzenia miejsca. W 1960 oba zeszyty ukazały się w formie książki nakładem wydawnictwa „Iskry”. 6 lat później odnaleziono kolejne trzy. W marcu 2015 wydawnictwo „Marginesy” publikuje pierwsze pełne polskie wydanie dziennika Dawida Sierakowiaka.

Łódź ul. Sanocka 22

Zdjęcie. ul. Sanocka 22

Wchodzimy do kolejnego parku, zgodnie z łódzką tradycją będzie miał literackiego patrona. Park im. Juliusza Słowackiego, dawny Park Wenecja. Nie przez przypadek tak się kiedyś nazywał. Utworzył go właściciel młyna, a na jego terenie znajdowały się stawy połączone ze sobą licznymi kanałami zasilanymi wodą z Jasienia. Jeszcze w latach 20. XX wieku wejście do parku było odpłatne. Właściciel organizował potańcówki, pokazy ogni sztucznych, loterie itp. Miasto kwitnie, przyciąga nie tylko kolejnych młodych zapaleńców z głowami pełnymi pomysłów, marzących o fortunach, które tu przecież wciąż powstają. W mieście, w którym w 1830 mieszkało ok. 4 tys. osób, niedługo pracę znajdzie pół miliona ludzi. Wśród nich jest siedemnastoletnia Helena Kowalska. Dziewczyna, gdy tylko nauczyła się czytać i pisać, chciała pójść do klasztoru, na co nie zgodzili się jej rodzice. Nie było ich też stać na wiano, które należało wnieść na rzecz klasztoru. Helena postanowiła na nie sama zarobić. Przyjeżdża do Łodzi i zamieszka u wujostwa Rapackich w kamienicy przy Krośnieńskiej 9. Pracować będzie wówczas u tercjanek franciszkańskich. W 1923 pójdzie na służbę do Marcjanny Sadowskiej właścicielki sklepu przy ul. Abramowskiego 29. Pewnego dnia, w lipcu 1924 Helena idzie razem z siostrą na zabawę taneczną do Parku Wenecja. To tu po raz pierwszy objawi się jej Jezus Chrystus. Upamiętni to tablica informacyjna na kasztanowcu rosnącym w północno-zachodniej części parku.

Łódź park Sowackiego dawny Park Wenecja gdzie miała widzenie Faustyna

Zdjęcie: Park im. J. Słowackiego (dawny Park Wenecja), gdzie miała widzenie św. Faustyna

Dzisiaj Helena Kowalska znana jest jako św. Faustyna i jest patronką Łodzi. W kamienicy, w której mieszkała w latach 1922 – 1923 przy ul. Krośnieńskiej 9 powstaje poświęcone jej muzeum i sanktuarium. A co z Parkiem Wenecja? Kosztów działalności rozrywkowej nie pokrywał dochód z biletów. Właściciel chciał rozparcelować park i sprzedać na działki, ale przed takim scenariuszem uratował go łódzki Magistrat. Park przeszedł na własność miasta w 1937 i wówczas otrzymał imię Juliusza Słowackiego.

Łódź kamienica przy ul. Kronieskiej 9 gdzie mieszkała św. Faustyna

Zdjęcie: kamienica przy ul. Krośnieńskiej 9, gdzie mieszkała św. Faustyna

Ci z Was, którzy na bieżąco tutaj zaglądają wiedzą, że Małopolska ma nieocenionego przewodnika w osobie pana Edwarda Fietko. Niniejszym oznajmiam, że jego łódzkim odpowiednikiem jest Anna Musiałowicz z Totutotam, która oprowadziła nas po Górnej.

Łódź Anna Musiałowicz podczas wywiadu dla Telewizji Polskiej

Zdjęcie: Anna Musiałowicz podczas wywiadu dla Telewizji Polskiej

Spacer miał finał akurat w porze obiadowej. A w niedzielę świętowaliśmy Łódzki Dzień Sushi, którym zakończyłam ten literacki wypad. Skusiłam się na zestaw Philadelphia Maki z mango (26 zł, Bukowiecki Sushi), który powstał oczywiście na moich oczach w najcudowniejszym zakątku na Piotrkowskiej 217. Jeśli kiedyś przyjedziecie do Łodzi, ruszajcie w to miejsce w ciemno. Nawet jeżeli nie będzie tu jakiegoś wydarzenia kulinarnego, w jednej z okolicznych knajpek na pewno zjecie coś dobrego.

Łódź Łódzki Dzień Sushi Piotrkowska 217

Zdjęcie: Łódzki Dzień Sushi, Piotrkowska 217

Łódź Bukowiecki Sushi

Zdjęcie: Łódzki Dzień Sushi, Bukowiecki Sushi

Łódź Sushi

Zdjęcie: Łódzki Dzień Sushi, Bukowiecki Sushi

Przy tworzeniu tego artykułu korzystałam z informacji opowiedzianych przez przewodniczkę Annę Musiałowicz, z Wikipedii, z „Dziennika Łódzkiego”.